Alessandro Gisotti: Thưa Đức Hồng Y Tagle, thông điệp của Đức Giáo Hoàng Phanxicô gửi Hội Truyền Giáo (PMS) đã được nhìn nhận rộng khắp vượt ra khỏi chân trời của những người mà thông điệp này muốn nói. Một lần nữa Đức Giáo Hoàng nhấn mạnh việc truyền giáo là trọng tâm của đời sống và căn tính của Giáo Hội biết bao. Đâu là điều đặc biệt ấn tượng với Đức Hồng Y với thông điệp này?

Đức Hồng Y Tagle: Có nhiều điều làm cho tôi kinh ngạc về thông điệp cảu Đức Giáo Hoàng Phanxicô gửi Hội Truyền Giáo (PMS). Tôi xin được đơn cử vài điều. Trước hết, Đức Thánh Cha đã chấp nhận lời mời gọi để đọc diễn văn trước các Giám Đốc Quốc Gia của các PMS trong phiên họp toàn thể của họ mà lẽ ra được diễn ra vào tháng Năm năm nay. Do nạn dịch, phiên họp bị huỷ. Nhưng thay vì đón nhận việc huỷ một cuộc tiếp kiến như là một cơ hội nghỉ ngơi, Đức Giáo Hoàng vẫn quyết định viết và gửi một thông điệp. Đối với tôi, thông điệp này chứa đựng không chỉ là những lời và những hiểu biết của Đức Giáo Hoàng mà còn là niềm đam mê của Ngài đối với việc truyền giáo và nỗi lo đối với các PMS. Trong khi đọc văn kiện, chúng ta cần lắng nghe linh hồn Ngài, sự phấn khích của Ngài, niềm hy vọng và những suy tư của Ngài. Thứ hai, tôi tin rằng trong khi thông điệp đặc biệt nói với các Giám Đốc Quốc Gia của các PMS, thì Đức Giáo Hoàng muốn toàn thể Giáo Hội, toàn thể Dân Thiên Chúa, hãy đọc, nghiên cứu và suy tư về thông điệp. Thông điệp này sẽ đóng vai trò như một hướng dẫn cho các Giám Đốc Quốc Gia. Nhưng nó cũng đóng vai trò như một công cụ cho việc xét lương tâm của toàn thể Giáo Hội trong lãnh vực tinh thần và sự tham gia vào hoạt động truyền giáo.

Alessandro Gisotti: Đức Giáo Hoàng đã nhấn mạnh một cách mạnh mẽ rằng truyền giáo là một ơn ban nhưng không của Thần Khí, chứ không phải là kết quả của những chiến lược vốn noi theo “những khuôn mẫu hiệu quả của thế gian”.

Đức Hồng Y Tagle: Thật quan trọng để nói rằng Đức Giáo Hoàng Phanxicô không chống lại tính hiệu quả và các phương pháp có thể làm cho việc truyền giáo trở nên sinh hoa trái và minh bạch. Nhưng Ngài đang cảnh báo chúng ta về mối nguy của việc “đo lường” việc truyền giáo của Giáo Hội chỉ dùng các tiêu chuẩn và các kết quả đã được quyết định trước bởi các khuôn mẫu hoặc các trường phái quản trị, bất luận là những điều này tốt lành và hữu ích thế nào. Các công cụ hiệu quả có thể giúp ích nhưng cần phải không bao giờ được thay thế cho việc truyền giáo của Giáo Hội. Một tổ chức Giáo Hội đang vận hành cách hiệu quả nhất có thể mang lấy kết cục là ít mang tính truyền giáo nhất. Qua việc nhấn mạnh rằng việc truyền giáo là một ơn ban của Chúa Thánh Thần, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đang dẫn chúng ta trở lại với cùng những chân lý nền tảng như: niềm tin vào Thiên Chúa là một ơn ban từ chính Thiên Chúa; Nước Thiên Chúa được khai mở và được làm cho thành toàn bởi Thiên Chúa; Giáo Hội là một công trình tạo dựng của Thiên Chúa; Giáo Hội đánh thức việc truyền giáo của mình, loan báo Tin Mừng và đi đến tận cùng trái đất vì Chúa Phục Sinh sai Thần Khí đến từ Chúa Cha. Ở tận cội rễ thì Giáo Hội và truyền giáo là một quà tặng của Thiên Chúa, chứ không phải kế hoạch của con người. Chúa Giêsu đến để gặp gỡ chúng ta như là Tình Yêu của Chúa Cha. Nhưng chúng ta có một vai trò cần thực thi – cầu nguyện, biện phân ơn thánh, nhận lãnh ơn trong niềm tin và hành động với ơn ban như Đấng Ban ơn mong đợi. Tách ra khỏi cội rễ của ân sủng này, thì các hoạt động của Giáo Hội, chứ không chỉ là các dự án của các PMS, bị giảm xuống thành thuần tuý các chức năng và các kế hoạch hành động cố định. Những kinh ngạc và “những phiền toái” của Thiên Chúa được coi là sự phá huỷ cho những dự án đã chuẩn bị trước của chúng ta. Đối với tôi, để tránh mối nguy của thứ chủ nghĩa chức năng, chúng ta cần trở lại với mùa xuân của đời sống và sứ mạng của Giáo Hội: ơn ban của Thiên Chúa nơi Chúa Giêsu và Chúa Thánh Thần. Tách ra khỏi nguồn mang sự sống ấy, lao công của chúng ta có thể tạo nên sự mỏi mệt, chán nản, lo âu, ganh đua, bất an và tuyệt vọng. Khi bám rễ chắc vào ơn ban của Chúa Thánh Thần, chúng ta có thể đối diện với sứ mạng của mình và những nỗi đau của việc ấy, bằng niềm vui và niềm hy vọng.

Alessandro Gisotti: Với một hình ảnh rất mạnh mẽ, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã kêu gọi các Hội Truyền Giáo (PMS) hãy “phá vỡ mọi chiếc gương trong nhà”. Những cơn cám dỗ của chủ nghĩa tự yêu mình và tự mãn là “những thứ bệnh” làm cho Đức Thánh Cha lo lắng. Vậy thì làm cách nào để có thể “tiêm phòng” loại virus này vốn đang làm cho Giáo Hội trở nên bệnh hoạn?

Đức Hồng Y Tagle: Chủ nghĩa tự yêu mình là kết quả của một thứ quan điểm thuần thực dụng hoặc thuần chức năng về việc truyền giáo. Truyền giáo dần trở thành một thứ về tôi, danh tôi, sự thành công của tôi, thành tích của tôi, danh tiếng của tôi và những người theo tôi nhiều hơn và ít về Tin Mừng của lòng thương xót của Thiên Chúa hơn, về lòng thương cảm của Chúa Giêsu, về những hoạt động gây kinh ngạc của Chúa Thánh Thần. Và khi các kết quả tốt lành xuất hiện, thì chủ nghĩa tự yêu mình hoặc qui ngã sẽ dẫn đến tự mãn. Các thành tựu của tôi chứng minh rằng tôi có thể tự dựa vào các khả năng của tôi. Cần Thiên Chúa và người khác là một sự xỉ nhục dối với những khả năng vô hạn của tôi. Tự mãn sẽ đào sâu chủ nghĩa tự yêu mình. Cái vòng luẩn quẩn này sẽ nhốt một cá nhân hoặc một tổ chức vào trong thế giới nhỏ hẹp của sự tự cô lập bản thân, vốn là đối nghịch với việc truyền giáo. Đây là cái gương mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô muốn chúng ta phá vỡ - sự tự hấp thụ. Tôi đề nghị rằng chúng ta dùng một tấm kính trong suốt vốn giúp chúng ta thấy vượt ra khỏi bản thân chúng ta, chứ không phải một chiếc gương mà chúng ta chỉ nhìn vào mặt mình và môi trường xung quanh tôi. Hoặc tốt hơn nữa, như Đức Giáo Hoàng đề xuất, chúng ta hãy mở các cửa sổ và cửa ra vào, nhìn ra, bước ra với công trình tạo dựng của Thiên Chúa, với bà con, với các ngả đường, với người đau khổ, với người bị bối rối, với giới trẻ, với người bị thuơng tổn. Khi nhìn vào họ, chúng ta cũng hy vọng là sẽ thấy mình. Chúng ta thấy Thiên Chúa. Họ là những tấm gương thật mà chúng ta cần phải soi vào. Liều thuốc ngừa lại chủ nghĩa tự yêu mình và tự mãn là đi ra khỏi chính bản thân chúng ta. Liều thuốc ngừa có tên là “Giáo Hội tiến bước” (La chiesa in uscita). Chỉ khi đó chúng ta mới thấy chính mình. Đó là về việc thay đổi các chiếc gương soi, tôi nghĩ thế.

Alessandro Gisotti: Đức Giáo Hoàng cũng yêu cầu là chúng ta cần nghĩ về những người nghèo nhất thay vì tự cổ võ bản thân. Ngài mời gọi hãy đến với người dân “nơi mà họ đang ở và chỉ cách mà họ là nơi giữa cuộc sống của chúng ta” và tin vào cảm thức đức tin của Dân Thiên Chúa. Liệu các Hội Truyền Giáo có sẵn sàng tự thách đố chính họ cho một động lực mới trong sứ mạng nền tảng của họ trong việc phục vụ Giáo Hội không?

Đức Hồng Y Tagle: Bằng việc đưa việc truyền giáo trở về với hoạt động của Chúa Thánh Thần, Đức Giáo Hoàng Phanxicô muốn nhắc nhớ chúng ta về Giáo Hội, Đền Thờ của Chúa Thánh Thần, Dân Thiên Chúa, là tác nhân sống động của việc truyền giáo. PMS và các nhóm có định hướng truyền giáo khác được nhắc nhớ rằng truyền giáo không phải là lãnh vực đặc quyền của họ, họ cũng không phải là những người cổ võ việc truyền giáo duy nhất. Giáo Hội trong tư cách là một lâu đài của Chúa Thánh Thần đã mang tính truyền giáo ngay từ những khởi đầu truyền giáo của nó. Đức Giáo Hoàng đã đúng đắn khi nhắc về các nguồn gốc của các PMS, việc cầu nguyện và các việc làm bác ái của người dân đơn sơ. Các PMS được sinh ra nhờ vào những người nam nữ là những người sống sự thánh thiện trong đời sống thường nhật của họ, một sự thánh thiện vốn đẩy họ đến việc chia sẻ ơn ban của Chúa Giêsu cho những người cần Ngài. Họ dùng các phương tiện được Chúa Thánh Thần trao ban cho họ: cầu nguyện và các việc làm bác ái. Đức Thánh Cha khích lệ các PMS và Giáo Hội hãy mang sự hiểu biết và việc thực hành truyền giáo về lại với những sự bình thường của đời sống Giáo Hội, biến việc truyền giáo nên một phần đơn giản, không phức tạp của đời sống Giáo Hội nơi các gia đình, nơi công sở, nơi trường học, nơi các nông trại, các văn phòng và nơi các giáo xứ. Tôi nghĩ một thách đố lớn là cách để giúp người tín hữu thấy được rằng niềm tin là một ơn ban lớn lao của Thiên Chúa, chứ không phải là một gánh nặng. Nếu chúng ta vui và được làm cho phong phú bởi kinh nghiệm đức tin của mình, thì chúng ta sẽ chia sẻ quà tặng ấy cho người khác. Việc truyền giáo trở thành một việc chia sẻ quà tặng, hơn là một nghĩa vụ buộc phải chu toàn. Chúng ta bước đi cùng các anh chị em trong cùng hành trình gọi là truyền giáo. Truyền giáo và tính toàn thể gặp nhau.

Alessandro Gitsotti: Một phần quan trọng của Thông Điệp là việc dành cho các phần quyên góp. Đối với Đức Giáo Hoàng thì thật cần thiết để vượt qua cơn cám dỗ đi vào việc kiếm tìm những đại gia tài trợ để biến Hội Truyền Giáo thành các Tổ Chức Phi Chính Phủ (NGO) tập trung vào việc gây quĩ. Vậy những giáo huấn này của Đức Giáo Hoàng sẽ được áp dụng như thế nào ở cấp độ thực tiễn?

Đức Hồng Y Tagle: Trong tầm nhìn nhất quán của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, thì các quyền góp được coi là những quà tặng bác ái vốn đi cùng với việc cầu nguyện cho việc truyền giáo. Các tiếp cận này biến những khoản đóng góp hay những quyên góp thành một phần quà tằng của niềm tin và truyền giáo. Khi chân trời về quà tặng bị thay thế bởi chân trời của sự hiệu quả trong việc vận hành một tổ chức, thì những khoản quyên góp sẽ thuần tuý thành những quĩ hoặc những nguồn lực cần được sử dụng, thay vì là những dấu chỉ hữu hình của tình yêu, cầu nguyện, chia sẻ những hoa trái của lao công con người. Mối nguy là việc đồng tiền được quyên nhân danh việc truyền giáo nhưng lại không trở thành một sự thể hiện của việc bác ái truyền giáo ở phía người đóng góp. Mục tiêu có thể chỉ đơn giản là chuyển số tiền mong muốn thay vì thức tỉnh một ý thức và niềm vui truyền giáo. Với đôi mắt đặt vào mục tiêu đồng tiền, cơn cám dỗ lệ thuộc vào các nhà đóng góp lớn trở nên rất lớn. Tôi cho rằng chúng ta nên dành nhiều thời gian và sức lực cho việc mang lại cho người dân các cơ hội gặp gỡ Chúa Giêsu và Tin Mừng của Ngài và trở thành các nhà truyền giáo trong cuộc sống thường nhật của họ. Người tín hữu đã trở nên các nhà truyền giáo dấn thân và vui tươi là nguồn lực tốt nhất của chúng ta, chứ không phải đồng tiền. Cũng thật tốt lành để nhắc nhớ người tín hữu chúng ta rằng ngay cả những đóng góp nhỏ bé của họ, khi gộp lại, sẽ trở thành một sự thể hiện hữu hình của lòng bác ái truyền giáo hoàn vũ của Chúa Cha với các giáo hội đang cần giúp đỡ. Không có quà tặng nào là quá nhỏ khi được cho vì thiện ích chung.

Alessandro Gitsotti: Không có Giáo Hội nếu không có truyền giáo, Đức Giáo Hoàng Phanxicô lặp lại cho chúng ta một lần nữa với Thông Điệp mạnh mẽ này vốn nhắc đến Evangelii Gaudium. Đâu là niềm hy vọng của Đức Hồng Y trong tư cách là Bộ Trưởng có sứ mạng truyền giáo gắn vào trong DNA của nó?

Đức Hồng Y Tagle: Thông Điệp của Đức Giáo Hoàng Phanxicô gửi các Giám Đốc PMS lặp lại các chủ đề chính của Evangelii Gaudium. Tôi tin rằng Evangelii Gaudium là cách độc đáo của Đức Giáo Hoàng Phanxicô trong việc nhắc lại cho thời đại chúng ta về di sản truyền giáo giáo hội của Công Đồng Vatican II. Ngài cũng nói về tầm ảnh hưởng của tông huấn Evangelii Nuntiandi của Thánh Phaolô VI về tầm nhìn truyền giáo của Ngài. Trong 6 thập niên qua, chúng ta đã nghe sự khẳng định lớn tiếng là căn tính và lý do tồn tại của Giáo Hội là truyền giáo. Việc truyền giáo của Giáo Hội là chia sẻ Quà Tặng mà Giáo Hội đã nhận được. Tôi được nhắc nhớ về thư thứ I của Thánh Gioan đoạn Ngài nói: “Ðiều vẫn có ngay từ lúc khởi đầu, điều chúng tôi đã nghe, điều chúng tôi đã thấy tận mắt, điều chúng tôi đã chiêm ngưỡng, và tay chúng tôi đã chạm đến, đó là Lời sự sống. Những điều này, chúng tôi viết ra để niềm vui của chúng ta được nên trọn vẹn” (1 Ga 1:1-4). Tôi hy vọng là chúng ta có thể trở lại với sự khởi đầu đơn sơ và vui tươi này của Giáo Hội và sứ mạng tông đồ của Giáo Hội.

Alessandro Gitsotti: Làm thế nào mà một thời điểm ngoại thường như thế này lại là một thời điểm mà chúng ta đang trải qua do bởi nạn dịch lại ảnh hưởng lên tất cả điều này?

Đức Hồng Y Tagle: Dịch Covid-19 đang mang lại nhiều nỗi khổ và sự sợ hãi cho gia đình nhân loại. Chúng ta không thể và không nên phớt lờ tác động của nó trên Giáo Hội và việc truyền giáo. Có thể chúng ta cần mất nhiều năm để hiểu hơn về biến cố này trong đời chúng ta. Nhưng chúng ta có thể tuyên bó ngay bây giờ là giữa những không chắc chắn, sự cách ly, sự thất nghiệp, việc mất mát thu nhập, và nhiều tác động khác của nạn dịch, Chúa Thánh Thần vẫn đang tuôn đổ cách mạnh mẽ các ơn thương cảm, anh hùng, yêu thương gia đình, cầu nguyện nhiệt thành, tái khám phá lại Lời Thiên Chúa, khao khát Thánh Thể, trở lại với lối sống đơn sơ, chăm sóc công trình tạo dựng, đơn cử vài điều như thế. Khi Giáo Hội cảm thấy bị giới hạn vào trong các hoạt động bình thường của mình, thì Chúa Thánh Thần vẫn tiếp tục sứ mạng của Ngài mà không có bất cứ giới hạn nào. Giáo Hội được mời gọi để nhìn và kinh ngạc trước những công việc kinh ngạc của Chúa Thánh Thần. Chúng ta trân quý ơn ban và chúng ta sẽ thuật lại câu chuyện của hoạt động của Chúa Thánh Thần trong nạn dịch trong nhiều năm tới.

Joseph C. Pham (Chuyển ngữ từ Vatican News)