Năm nay là năm đặc biệt biến động và hung bạo. Ở tuổi 82, Đức Phanxicô đứng vững trước giông bão, tuy ngài đã có những dấu hiệu mệt mỏi.
Đức Phanxicô kỷ niệm sáu năm ở ngôi vị Thánh Phêrô của mình, 13 tháng 3 – 2013, trong thinh lặng của tuần tĩnh tâm Mùa Chay. Cùng với 64 giám chức Giáo triều, ngài sẽ tĩnh tâm đến ngày thứ sáu 15 tháng 3. Đan sĩ Dòng Biển Đức người Ý Bernardo Francesco Maria Gianni là cha giảng tuần tĩnh tâm này.
Tĩnh tâm Mùa Chay là truyền thống lâu đời của các giáo hoàng gần đây. Đức Phanxicô chỉ thay đổi địa điểm nơi tĩnh tâm ngoài Vatican. Arricia ở cách Rôma ba mươi cây số về phía nam-đông và Đức Phanxicô đã đi xe buýt đến đó. Ở một nơi xa và trong thinh lặng. Cần phải như thế sau một năm triều giáo hoàng chưa khi nào bị biến động và hung bạo như thế.
Tháng 1 năm 2018, sau chuyến đi quan trọng ở Chi-lê và Pêru về, các ngọn gió giông bão đã thổi trên cách quản trị không đúng về các vụ tai tiếng thuần phong của hàng giáo sĩ. Trong chuyến đi này, sau khi công khai ủng hộ hệ thống cao cấp đã bao che các vụ tai tiếng, tháng 5-2018, Đức Phanxicô đã phải triệu tập các giám mục Chi-lê về Rôma. Cuộc họp diễn ra không tốt. Ba mươi bốn giám mục Chi-lê từ chức hàng loạt, một việc chưa từng thấy!
Một việc khác, tháng 3-2018, bộ trưởng Bộ Truyền thông, linh mục Dario Vigano đã buộc phải từ chức vì sửa đổi một bài viết của Đức Bênêđictô XVI, linh mục đã cắt bỏ để biến đổi thành bài ca ngợi Đức Phanxicô…
Ba cơn bão khác bùng ra vào mùa hè năm 2018. Tháng 7, Đức Phanxicô buộc phải trục hồng y McCarrick, cựu Tổng Giám mục Washington ra khỏi hồng y đoàn, bị cáo buộc vào tội ấu dâm và có quan hệ đồng tính với các chủng sinh. Ngày 14 tháng 8, các con số khủng khiếp về nạn ấu dâm trong Giáo hội được một Bồi thẩm đoàn Pennsylvania, Mỹ đưa ra. Một tuần sau, cựu sứ thần Carlo Maria Vigano ở Mỹ tấn công Đức Phanxicô qua bức thư ngỏ cáo buộc ngài che đậy nhóm gây sức ép đồng tính trong Giáo hội, trong đó có cựu hồng y McCarrick.
Năm khủng khiếp
Để kết thúc năm khủng khiếp – không quên việc công nhận gần đây của Đức Phanxicô về các vụ lạm dụng trên nữ tu – lại thêm tháng 2 vừa qua, cuộc họp các chủ tịch hội đồng giám mục về bảo vệ trẻ vị thành niên bị thất bại một nửa, vụ hồng y Pell bị tù ở Úc (đang chờ kháng cáo vào tháng 6) và cuối cùng là hồng y Barbarin ở Pháp bị 6 tháng tù treo, ngài sẽ đệ đơn từ chức lên Đức Phanxicô.
Ở tuổi 82, Đức Phanxicô đứng vững trước cơn bão tuy ngài đã có những dấu hiệu mệt mỏi, vì ngài không phải là người tiết kiệm sức khỏe. Ngài cũng có thể bị dính đến trong ban quản trị của ngài, với các cộng sự rất gần bị nhắm trong các vụ thuần phong.
Nhưng ngài biết mình ở trung tâm của một trận chiến kỳ lạ, nội bộ và ngoại bộ, chính trị và thần nghiệm. Ngài, tu sĩ Dòng Tên, ngài không ngần ngại nêu lên “quỷ” đã làm lung lay con thuyền Thánh Phêrô như chưa bao giờ lung lay như vậy. Vì thế Đức Phanxicô xem đây như một cuộc chiến thiêng liêng: bản tông huấn thứ ba, Tông huấn Vui mừng và Hân hoan, “kêu gọi sự thánh thiện trong thế giới ngày nay” được phát hành, thượng hội đồng về giới trẻ tháng 10-2018, ngày JMJ ở Panama tháng 1 – 2019 đã không được chú ý tới vì các ồn ào của các vụ tai tiếng này.
Tuy nhiên người chiến đấu, quyền uy, cứng rắn không sợ xung đột và không sẵn sàng buông bỏ. Tay lái tuy khó cầm giữ, nhưng giáo hoàng vừa được ngưỡng mộ vừa gây tranh cãi có khí chất của người chỉ huy cơn bão. Thêm nữa ngài biết nơi ngài muốn dẫn dắt Giáo hội công giáo đi: khiêm tốn hơn, minh bạch hơn và ít tập trung hơn.
Chắc chắn Đức Phanxicô sẽ sớm đưa ra một cuộc cải cách giáo triều và khởi đầu cuộc cải cách đời sống độc thân linh mục vào tháng 10 sắp tới. Nhưng ngài biết cuộc cải cách đích thực đang tiến hành phải bước qua một bước bắt buộc: đi ra khỏi sự “im lặng” của Giáo hội từ hàng chục năm nay về các vụ lạm dụng tình dục. Và phải trả cái giá của nó: một sự mất uy tín của Giáo hội – lâu dài nhưng thoáng qua xét về chiều dài lịch sử – được xem như sự thanh tẩy về mặt nhân bản và thiêng liêng không thể thiếu.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
