Người nghệ sĩ Fabrice Luchini cho biết mình bị chấn động đến tận tâm can: “Đó là siêu hình học đi vào trong cuộc tranh luận ảo giác sôi nổi của các cuộc đấu tranh chính trị, để khẳng định một thảm kịch, để khôi phục một tình trạng nghiêm trọng”.
Tôi không phải tín hữu kitô, nhưng từ nhiều năm nay, như văn hào Flaubert đòi hỏi, mỗi ngày tôi cố gắng quan sát, và tôi cố gắng học để nhìn, để thấy cái đẹp trong mọi sự. Từ nhiều tháng nay, từ nhiều năm nay, tôi đi dọc Nhà thờ Đức Bà và gần như một cách tự nhiên, tôi quen thuộc với cái đẹp đáng kinh ngạc của ngôi thánh đường này. Đây là tuyệt tác tuyệt đối của nghệ thuật gô-tic, cùng sát cánh với người dân Paris như một hiển nhiên, như lời khuyến khích an ủi, như một lời hứa.
Hôm qua khi ra sân khấu, tôi đã cho phép mình nhắc đến thảm kịch của Nhà thờ Đức Bà. Không thể nào bắt đầu một buổi trình diễn về các văn sĩ và tiền bạc mà không nhắc đến ngọn lửa đang hoành hành ở trung tâm thành phố Paris. Bản văn của nhà văn Charles Péguy, niềm đam mê tinh thần kitô giáo của ông đã đưa chúng tôi vào trong một hiệp thông mà tôi không lường được sức mạnh của nó. Nhà thờ Đức Bà Paris là biểu tượng của phương Tây. Dù cho chúng ta không phải là tín hữu kitô, dù chúng ta không còn là tín hữu kitô, thì: Nước Pháp là kitô giáo. Đó là một sự thật. Chính tôi còn bị chấn động đến cả tâm can. Tôi bàng hoàng. Một cái gì trên cao đến làm xáo trộn các lịch họp hành truyền thông, đến cuộc sống hàng ngày, đến sự cuồng nhiệt. Đó là siêu hình học đi vào trong cuộc tranh luận ảo giác sôi nổi của các cuộc đấu tranh chính trị, để khẳng định một thảm kịch, để khôi phục một tình trạng nghiêm trọng.
Các ngọn lửa, các tro bụi này bó chặt lấy chúng ta. Tất cả mọi người đều quá ngợp. Chúng ta gần như có thể nghĩ về một dấu hiệu. Một tác phẩm nghệ thuật bốc cháy và chúng ta sững sờ không nói lên lời. Chút gì đó còn lại cho phép chúng ta khẳng định, ngưỡng mộ, thán phục, biết ơn lòng dũng cảm chưa từng thấy của các người lính cứu hỏa thành phố Paris.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
