Khi Đức Phanxicô cử hành thánh lễ bằng tiếng Pháp

Một sự kiện đủ hiếm để được nhắc đến, trong chuyến đi Madagascar, Đức Phanxicô đã cử hành hai thánh lễ bằng tiếng Pháp.

Mọi người đều biết, ngài làm chủ được ba thứ tiếng: tiếng mẹ đẻ Tây Ban Nha, tiếng Ý ngôn ngữ của tổ tiên và dĩ nhiên là tiếng la-tinh, ngôn ngữ của… giáo hoàng. Hơn nữa, đó là ba thứ tiếng ngài thường dùng nhiều nhất trong các chuyến đi ra nước ngoài của mình, tiếng la-tinh vẫn là tiếng được dùng một cách có hệ thống khi đọc lời cầu nguyện Thánh Thể. Ngoài ra trong thời gian ngài viếng thăm chớp nhoáng nước Mozambic, ngài cũng nói tiếng Bồ Đào Nha làm cho đám đông hoan hô tưng bừng khi thấy ngài ứng biến một cách xuất sắc.

Còn tiếng Pháp lại là một chuyện khác. Rất hiếm khi ngài dám mạo hiểm vào lãnh vực này, ngài chỉ nói một vài lời… Trong chuyến đi Marốc là nước nói tiếng Pháp vào tháng 3 năm nay, ngài cũng chỉ nói tiếng Tây Ban Nha. Thật ra, buổi phụng vụ cuối cùng của Đức Phanxicô cử hành bằng tiếng Pháp là lần ngài đến Thụy Sĩ trong chuyến đi đến trung tâm Palexpo ở Genève dự hội nghị Đại kết các Giáo hội ngày 21 tháng 6 năm 2018, tuy nhiên trong dịp này, lời cầu nguyện Thánh Thể cũng được đọc bằng tiếng la-tinh. Tuy vậy, nếu chúng ta cho rằng quyển sách lễ được Vatican cung cấp để dùng trong chuyến đi Madagascar và Maurice, thì lời cầu nguyện này được đọc bằng tiếng Pháp trong cả hai thánh lễ.

Tuy Đức Phanxicô ít dùng tiếng Pháp nhưng ngài hiểu một số quan niệm. Một số nhà vatican học cho biết, “ngài hiểu nhiều hơn là nói.” Thật vậy, mỗi lần ngài tiếp các nguyên thủ Quốc gia nói tiếng Pháp, dù Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tháng 6 năm 2018 hay Tổng thống nước Cộng hòa Togo tháng 4 vừa qua, ngài đều cố gắng thì thầm vài lời vào tai người đối thoại khi chào hoặc khi trao đổi quà theo truyền thống.

Cũng vậy, trong các video gởi đi các dân tộc vùng nói tiếng Pháp, thỉnh thoảng ngài dùng tiếng Pháp. Dĩ nhiên khi ngồi ở bàn và có bài viết trong tay ngài sẽ dễ dàng nói hơn. Là ‘diễn viên’ giỏi, đôi khi ngài ứng khẩu vài câu tiếng Pháp như trong video do nhóm nhạc pop Glorious thâu năm 2015 để khuyến khích Giáo hội ở Pháp. Một sáng kiến được các ca sĩ trẻ vui mừng chào đón và chia sẻ trên các trang mạng xã hội.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch