Còn lại chỉ là tình yêu cao cả
Ngày 9 tháng 8 năm 1942, chính xác 75 năm ngày Thánh Edith Stein qua đời ở trại tập trung Auschwitz, Ba Lan.
Ngày 8 tháng 8-2017, trong ấn bản báo Osservatore Romano tiếng Ý, ký giả Cristiana Dobner đưa ra “ba nơi, ba ngày” của người phụ nữ can đảm này, người từ chối được giúp để trốn thoát và đã khẳng định: “Thế giới được làm bởi những chuyện nghịch lý… Nhưng chung cuộc sẽ không được làm bởi các chuyện nghịch lý này. Còn lại chỉ là tình yêu cao cả. Làm sao thế giới có thể khác đi được?”
Các giai đoạn cuối cùng của đời sống Thánh Edith Stein được tóm vào ba địa danh và ba ngày.
Amersfoot, ngày 2 tháng 8 – 1942: người tài xế của chiếc xe xung kích trên đó Edit và chị Rosa của mình bị cưỡng bức lên xe, trong các cuộc trả đũa, họ bị trục xuất ra khỏi tu viện sau lá thư của các giám mục Hà Lan tố cáo chế độ nazi. Chiếc xe đi lạc đường và họ bị đưa vào trại lúc một giờ khuya.
Westerbork: nơi họ bị đưa đến trong đêm 3 rạng ngày 4 tháng 8 và đã được bà Etty Hillesum, người có mặt lúc đó mô tả như sau: “Tình trạng chung ở Westerbork là hỗn độn, gần giống như quanh tấm ván thuyền trôi giạt của một chiếc tàu trên đó những người đắm tàu níu vào trước khi chết chìm. Đôi khi người ta nghĩ, thà bị vào trại tập trung còn hơn phải chứng kiến cảnh sợ sệt, tuyệt vọng của hàng ngàn, hàng ngàn đàn ông, đàn bà, trẻ con, người tàn phế, người điên, người lớn tuổi mà trong một hàng dài gần như vô tận đi dọc theo bàn tay cứu giúp của chúng tôi”.
Auschwitz: số 44074. Với bản tin ngắn gọn và theo thủ tục hành chánh: “Ngày 9 tháng 8, tại Ba Lan, đã qua đời bà Stein, Edith Thérèse Hedwige, sinh ngày 12 tháng 10 – 1891 ở Breslau, thường trú ở Echt”.
Người làm vườn của tu viện Echt, một ký giả bạn và một cựu tù nhân bị đày đã ở bên cạnh Thánh Edith trong những giây phút cuối này. Họ đã ra làm chứng như chứng nhân bằng mắt khi mở án phong chân phước và xem xét đời sống và chứng tá đứng trước cái chết của triết gia hiện tượng học, vị Thánh của Dòng Kín.
Có thể tóm về Edith Stein như sau: “Bà nói với một giọng tự tin khiêm tốn, đến mức những ai nghe cũng phải cảm động. Một buổi nói chuyện với bà (…) như một chuyến du hành đến một thế giới khác. Trong những lúc này, Westerbork như không còn tồn tại… Bà nói với tôi: ‘Tôi không bao giờ có thể nghĩ rằng con người có thể như vậy, và… anh em tôi lại đau khổ cực độ như thế sao!’. Khi chuyện này không còn nghi ngờ gì thì bà bị chuyển đi nơi khác, tôi hỏi nếu tôi có thể giúp bà được và (tìm cách giải thoát bà); … thì thêm một lần nữa, bà cười với tôi và van tôi đừng làm như vậy. Tại sao lại làm một ngoại lệ cho bà và cho nhóm của bà? Điều này không công chính, bà được đặc ân chỉ vì bà đã rửa tội sao! Như thử nếu bà không thể chịu chung số phận với người khác thì cuộc đời của bà sẽ bị thiêu rụi: “Không, không, không được như vậy!”.
Ký giả Van Kempen đứng trước một “phụ nữ cao cả và vững mạnh về mặt thiêng liêng”. Trong cuộc trao đổi, ông hút một điếu thuốc và hỏi “bà có muốn hút một điếu không”. Bà trả lời với tôi, đã có một thời bà đã hút và ngày trước, khi còn sinh viên, bà cũng có khiêu vũ”.
Người cựu tù nhân bị đày ghi nhận một khía cạnh đặc biệt: “Bà rất can đảm; bà trả lời như bà vẫn trả lời. Khi các tên lính đức quốc xã phỉ báng bà, bà không phản ứng, bà vẫn trung thực với chính mình. Bà tuyệt đối không sợ”.
Wielek, người công chức Hà Lan thuật lại một cuộc đối thoại, trong đó “với tự tin và khiêm tốn”, Thánh Edit Stein đã nói: “Thế giới được làm bởi những chuyện nghịch lý… Nhưng chung cuộc sẽ không được làm bởi các chuyện nghịch lý này. Còn lại chỉ là tình yêu cao cả. Làm sao thế giới có thể khác đi được?”
Marta An Nguyễn dịch
