Sau khi bị Tòa Sơ thẩm kết án vì không tố cáo các lạm dụng tình dục trên trẻ vị thành niên, hồng y Philippe Barbarin, Tổng Giám mục giáo phận Lyon, nước Pháp tuyên bố sẽ đệ đơn từ chức lên Đức Phanxicô. Nhưng một cách cụ thể thì thủ tục này sẽ như thế nào?
Được Đức Giáo hoàng bổ nhiệm, các giám mục chỉ chịu trách nhiệm trước mặt ngài. Vì thế chỉ có giáo hoàng mới có thể nhận đơn từ chức của một giám mục. Trong đa số trường hợp, điều này được thực hiện qua thư vào lúc sinh nhật 75 tuổi của giám mục. Đây là tuổi nghỉ hưu theo giáo luật, các giám mục được yêu cầu từ chức. Giáo hoàng có quyền quyết định chấp nhận hay không.
Trên thực tế, giám mục gởi thư đến sứ thần Tòa Thánh của nước mình, sứ thần sẽ chuyển thư về Phủ Quốc Vụ Khanh, sau đó Phủ gởi thư này đến Bộ Giám mục. Thông thường, Bộ Giám mục theo dõi trường hợp và đưa ra quyết định. Ý kiến của Bộ được chuyển đến Đức Giáo hoàng để ngài ký.
Tiền lệ của hồng y Wuerl
Tuy nhiên, giới hạn tuổi không phải là lý do duy nhất cho việc từ chức của một giám mục. Theo giáo luật, “giám mục địa phận vì lý do sức khỏe hay vì bất kỳ lý do nghiêm trọng nào không thể chu toàn được nhiệm vụ của mình, được khuyến khích nạp đơn từ chức” (điều 401). Hồng y Barbarin, 68 tuổi, ở trong trường hợp này.
Bình thường thủ tục này cũng giống như khi nghỉ hưu. Tuy nhiên hồng y Barbarin cho biết ngài sẽ đến Rôma để gặp Đức Phanxicô và đệ đơn từ chức. Như thế quyết định này sẽ quyết định khi đối diện và cũng có thể Đức Phanxicô sẽ không chấp nhận. Tháng 10 vừa qua, ngài đã chấp nhận đơn từ chức của hồng y Daniel Wuerl, lúc đó là Tổng Giám mục giáo phận Washington. Hồng y chưa bị tòa án dân sự kết án, ngài cũng bị buộc tội về cách xử lý các trường hợp lạm dụng của các giáo sĩ.
Tổng Giám mục mới hay giám quản tông tòa?
Cũng có thể một tân tổng giám mục mới sẽ được bổ nhiệm ngay lập tức ở giáo phận Lyon. Thực sự đó là một thủ tục dài và phức tạp mà sứ thần Tòa Thánh đóng vai trò chủ yếu. Giám mục Luigi Ventura, sứ thần Tòa Thánh tại Pháp lại đang bị điều tra trong một vụ tấn công tình dục. Do đó một giám quản tông tòa có thể được chỉ định để điều hành công việc hiện nay của tòa giám mục Lyon trong khi chờ đợi bổ nhiệm một giám mục mới. Tuy nhiên còn có giám mục phụ tá là Giám mục Emmanuel Gobilliard đảm trách công việc.Nếu Đức Giáo hoàng chấp nhận đơn từ chức của hồng y Barbarin thì hồng y sẽ mang tước hiệu là Giám mục danh dự của giáo phận Lyon. Giáo luật quy định nếu giám mục từ chức muốn, ngài sẽ được ở nơi ở cũ của mình ở giáo phận. “Hội đồng giám mục phải đảm bảo rằng giám mục từ chức được chăm sóc đúng cách và đúng đắn, tuy nhiên nhiệm vụ chủ yếu thuộc về giáo phận mà giám mục đã phục vụ” (điều 402).
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
