 |
| Dmitry Demidovich | Dmitry Demidovich |
Trong một thế giới vội vàng phán xét, đây là cách đưa ra phản hồi giúp xây dựng người khác thay vì hạ bệ họ.
Chúng ta đang sống trong một thế giới không ngừng nói chuyện - hay phán xét. Những bình luận trực tuyến, đánh giá nơi làm việc, thậm chí cả những cuộc trò chuyện gia đình có thể mang nặng tính dư luận, đánh giá, và thường xuyên là những lời chỉ trích gây tổn thương hơn là giúp ích. Tuy nhiên, có những lúc sự sửa sai hoặc phản hồi lại thực sự cần thiết.
Thách thức nằm ở việc đưa ra lời phê bình mang tính xây dựng thay vì phá vỡ.
Trong đức tin Công giáo, sự cân bằng này không phải là điều mới mẻ. Kinh Thánh khuyến khích điều gọi là sự sửa lỗi trong tình huynh đệ - hành động hướng dẫn người khác bằng sự yêu thương, vì lợi ích của họ chứ không phải vì sự hài lòng của riêng mình. Trong Mt 18:15, Chúa Giêsu nói: “Nếu anh em của con phạm tội cùng con, thì hãy đi sửa lỗi cho người ấy, chỉ có con và người ấy mà thôi.” Đó là lời mời gọi sự trung thực kết hợp với lòng khiêm nhường: sự sửa sai được đưa ra một cách riêng tư, cá nhân và đầy lòng trắc ẩn.
Điều đó không phải lúc nào cũng dễ dàng. Hầu hết chúng ta hoặc né tránh đối đầu hoặc lao mình vào quá nhanh, nhầm lẫn sự thẳng thắn với nhân đức. Sự phê bình mang tính xây dựng đích thực đòi hỏi một sự trưởng thành về mặt thiêng liêng - khả năng nói lên sự thật một cách dịu dàng, hiểu rằng mục tiêu của chúng ta không phải là giành phần thắng trong một cuộc tranh luận mà là giúp người khác trưởng thành hơn.
Vậy làm thế nào chúng ta có thể làm điều đó trong thực tế?
1. Kiểm tra động cơ của bạn
Trước khi nói lên một lời, hãy tự hỏi: Tại sao tôi lại nói ra điều này? Nếu câu trả lời bao gồm lòng kiêu hãnh, sự thiếu kiên nhẫn, hoặc mong muốn chứng minh một quan điểm, tốt nhất là hãy nên dừng lại. Sự sửa sai chân thành xuất phát từ lòng yêu thương - từ mong muốn giúp người khác phát triển, chứ không phải cảm thấy mình vượt trội hơn.
2. Lựa chọn đúng thời điểm
Thời điểm là tất cả. Một người vốn đã buồn bã hoặc xấu hổ sẽ khó lắng nghe được ngay cả những lời nhẹ nhàng nhất. Đức Giáo Hoàng Phanxicô thường nói về “sứ mệnh của đôi tai”: nghệ thuật lắng nghe trước khi lên tiếng nói. Khi chúng ta hiểu hoàn cảnh của ai đó, sự sửa sai của chúng ta tự nhiên trở nên nhẹ nhàng hơn, nhân văn hơn và hiệu quả hơn rất nhiều.
3. Nói lên điều tốt đẹp
Ngay cả khi chỉ ra điều sai trái, hãy bắt đầu với điều đúng đắn. Tất cả chúng ta đều phản ứng tốt hơn khi phẩm giá của mình được công nhận. Thánh Phaolô rất giỏi trong việc này; những lá thư của ngài thường bắt đầu bằng việc ca ngợi đức tin của cộng đoàn trước khi chỉ ra những thiếu sót của họ. Tương tự như vậy, việc ghi nhận những gì mà ai đó làm tốt sẽ mở ra cánh cửa để họ lắng nghe những điều có thể làm họ trở nên tốt hơn.
4. Giữ lòng tốt ở vị trí trung tâm
Lòng tốt không có nghĩa là né tránh sự thật. Nó có nghĩa là truyền đạt sự thật với sự dịu dàng và đồng cảm. Mục đích là để phục hồi chứ không phải để trừng phạt. “Mọi điều anh em làm, hãy làm trong tình yêu thương” (1Cr 16:14) là một lời nhắc nhở hữu ích cho bất kỳ ai bị cám dỗ để trở nên quá thẳng thắng.
5. Hãy sẵn sàng đón nhận
Cuối cùng, việc đưa ra lời phê bình một cách nhã nhặn cũng có nghĩa là sẵn lòng đón nhận. Khi chúng ta khiêm nhường đón nhận phản hồi, chúng ta đang làm gương cho những gì chúng ta hy vọng người khác sẽ làm - biến sự sửa sai thành một sự trao đổi ân cần mang tính hai chiều.
Về bản chất, lời phê bình mang tính xây dựng là một hành động của lòng thương xót. Cần có lòng can đảm để nói ra, sự khiêm nhường để lắng nghe, và tình yêu để kiên trì. Nếu được thực hiện tốt, nó sẽ trở thành một hành động của tình bạn - một hành động giúp người khác trưởng thành đồng thời âm thầm tinh luyện tâm hồn của chính chúng ta.
Và có lẽ đó chính là món quà ẩn giấu của việc đưa ra phản hồi với lòng tốt: khi cố gắng giúp người khác trở nên tốt hơn một chút, chính chúng ta cũng trở nên tốt hơn.
Tác giả: Cerith Gardiner – Nguồn: Aleteia (10/10/2025)
Chuyển ngữ: Lm. Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên
