Cách mạng đầu tiên của Đức Phanxicô trên ngôi Giáo Hoàng - trang phục

Cách mạng đầu tiên của Đức Phanxicô trên ngôi Giáo Hoàng - trang phục

Quyết định đầu tiên mà người đắc cử trong Mật nghị Hồng Y phải đưa ra là có chấp nhận kết quả bầu cử không, và tông hiệu cho triều đại mới sẽ là gì. Sau những quyết định thoáng chốc ấy, các nghi thức sẽ có động lực riêng để tỏ bày ra người mới bắt đầu vác gánh nặng này là ai.

Vào ngày 13/03/2013, Đức nguyên Hồng Y Jorge Bergoglio đã thực hiện một quyết định kỳ lạ trong những phút đầu triều đại mới của mình. Nó cho thấy ngài sẽ là Giáo Hoàng như thế nào. Quả vậy, Đức Giáo Hoàng mới chọn tên Phanxicô, và quyết định không ăn mặc như các Giáo Hoàng tiền nhiệm đã như thế. Ngài đã sớm nhận thức và tự tin rằng ngài sẽ không làm y như kiểu vị tiền nhiệm còn tại thế của ngài đã làm, và sẽ kế vị ngai toà Phêrô với một phong cách riêng.

Áo chùng trắng Giáo Hoàng là trang phục thông thường mà ta luôn thấy trên người các vị Giám Mục Rôma. Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2010, Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI đã được hỏi: "Thay vì áo chùng trắng, ngài [Đức Gioan Phaolô II] có bao giờ mặc một áo dài tay khác vào thời gian rảnh không?" và Đức Bênêđictô trả lời: "Không. Đó là một di sản được để lại cho tôi bởi vị nguyên thư ký thứ hai của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, 'Đức Thánh Cha Gioan Phaolô đã luôn mặc áo chùng trắng, và ngài cũng phải như vậy'."

Và Đức Bênêđictô đã giữ đúng như vậy. Bởi lòng khiêm tốn, Đức Bênêđictô đã chấp nhận chỉ dẫn về vấn đề trang phục từ vị thư ký của Giáo Hoàng tiền nhiệm mình. Ngay cả trong lúc rảnh rỗi, ngài cũng giữ mọi sự theo chức vụ ngài đã lãnh nhận.

Khi ăn sáng, Đức Giáo Hoàng mặc áo chùng trắng. Khi cử hành một nghi thức trọng thể, như chúc lành cho Rôma và thế giới từ Đền thờ Thánh Phêrô, hay khi tiếp các lãnh đạo dân sự thế giới, ngài thường mặc thêm một áo choàng đỏ dài đến cùi chỏ phủ ngoài áo thụng.

Đức Phanxicô thì không theo vậy. Ngay từ đầu, ngài đã không bao giờ đụng vào áo choàng vai đỏ và luôn luôn chỉ mặc áo chùng trắng, dù là ăn sáng hay chúc lành trọng thể vào lễ Phục Sinh và Giáng Sinh. Điều đó cho thấy Đức Thánh Cha tự do hành động trước những khuyến nghị và cố vấn, ý muốn của Giáo Hoàng mạnh hơn các tập quán về tư thế, và phong cách thể hiện cả tư tưởng của ngài.

Dĩ nhiên là Giáo Hoàng thì luôn bị giới hạn về ăn mặc. Thật chẳng biết tưởng tượng làm sao nếu một Giáo Hoàng mặc bộ áo vest thương nhân. Nhưng với các Giám Mục khác thì triều đại của Đức Phanxicô đã mở cửa hẳn cho chuyện này.

Ví dụ, trong các kỳ họp của Hội đồng 9 Hồng Y cố vấn, mới đầu các Hồng Y mặc phẩm phục Hồng Y đầy đủ như quy định xưa nay khi xuất hiện trước mặt Đức Giáo Hoàng. Dần dà, như hiện nay, các ngài gặp nhau với những chiếc áo vest đen và cây Thánh Giá trước ngực thay vì áo chùng dài lượm thượm, và Đức Giáo Hoàng thì chỉ mặc đơn giản một áo dài trắng, không áo choàng vai, không mũ sọ.

Hồi tháng 3/2017, khi vị giám chức mới của Opus Dei, Đức ông Fernando Ocariz, được vào yết kiến Đức Thánh Cha Phanxicô đã mặc một bộ đồ vest. Ngài có thể dễ dàng mượn một cái áo chùng linh mục, nhưng Toà Thánh đã không yêu cầu.

Có vấn đề gì không? Đó không phải là chuyện tối quan trọng, nhưng cũng quan trọng. Trang phục không làm nên con người, nhưng nói lên một sự thực nào đó về người đó. Giáo Hội Công Giáo có khá nhiều suy tư về trang phục tu sĩ, phản ảnh thế nào là ở trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian. Áo vest cho linh mục, được sử dụng ở những quốc gia mà người Công Giáo thường bị áp bức, là một chuyển biến cho thấy Giáo Hội có tính thế giới hơn.

Dù sao, áo chùng vẫn tiếp tục sẽ là trang phục mặc định cho các giáo sĩ, theo như tài liệu Huấn thị cho Sứ vụ và Đời sống các Linh mục của Thánh bộ Giáo sĩ năm 2014, và khi có mặt của Giáo Hoàng thì đó là bắt buộc.

Trang phục của hàng giáo phẩm không phải là quyết định quan trọng nhất của Đức Phanxicô. Nhưng đó rõ ràng là quyết định quan trọng đầu tiên. Gioakim Nguyễn lược dịch