Bạn cũng bệnh giống như cái bí mật bệnh hoạn nhất của bạn!
Đó là câu châm ngôn phổ thông trong các câu nói về sự hồi phục, nó nói lên một chân lý sâu sắc. Nếu phải che giấu một điều gì thì chúng ta không lành mạnh, nhất là khi các nhược điểm chúng ta che giấu thuộc về tinh thần hơn là thể xác. Một người có kinh nghiệm cai nghiện nói với tôi: “Sự tiết độ được rượu hoặc ma túy chỉ nói lên được mười phần trăm về tiết độ, chín mươi phần trăm còn lại là về lòng chân thật. Cha có thể uống nếu cha uống một cách chân thật.” Đúng vậy, bạn có thể làm bất cứ điều gì, nếu bạn ngay thẳng làm.
Đó là một nguyên tắc đạo lý rất hay: Bạn có thể làm bất cứ điều gì miễn là bạn không giấu giếm nó.
Dĩ nhiên, có một vài ngoại lệ, nếu chúng ta làm cho lòng mình chai cứng hay vô cảm, để không còn đủ cảm giác đạo đức đến nỗi không còn biết xấu hổ khi công khai chấp nhận hoặc thậm chí còn khoe khoang ra sự dối trá của mình. Nhưng nguyên tắc này đủ thiết yếu để hướng dẫn đạo đức cho bất cứ ai sống trong ân sủng. Nói đơn giản, bạn có thể làm bất cứ điều gì miễn là bạn thành thật với nó.
Tuy nhiên, điều này chứa đựng nhiều nền tảng. Bạn có thể lừa đảo một ai đó, ngoại tình, vu khống một ai đó, hay là phạm tội ở bất kỳ mức độ nào và rồi vẫn cảm thấy thoải mái khi công khai chia sẻ điều đó với những người thân cận nhất của mình? Nhu cầu che giấu một hành động nào đó với người khác là một sự thôi thúc về mặt đạo đức. Nếu chúng ta đang bước đi (ít nhất một cách thiết yếu) trong ân sủng, chúng ta không cần bất cứ lời răn dạy nào: Chúng ta có thể làm bất cứ điều gì miễn là không phải giấu giếm nó.
Và có một điểm sâu sắc trong đó. Khi chúng ta làm một điều gì sai trái và rồi che đậy và nói dối về nó; không phải chuyện sai trái đó quá đặc biệt để làm hại chúng ta, nhưng chính việc nói dối sau đó mới gây nguy hại thật sự cho chúng ta. Tất cả chúng ta đều yếu đuối, đều có khi sa ngã, đều có tội. Thiên Chúa hiểu điều này và tội lỗi chính nó không gây hại cho chúng ta nhiều lắm. Những gì gây ra nguy hiểm, đó là nói dối, che đậy, lẩn tránh, không trong sáng, sống một cuộc sống giả dối. Tại sao vậy? Bởi vì tinh thần con người không phải được tạo ra để sống trong dối trá và ăn ở hai lòng. Khi làm sai, chúng ta hoặc phải chấm dứt những gì đang làm, hoặc ít nhất, trong lòng thành phải biết hối lỗi về sự yếu đuối của mình, nếu không tinh thần chúng ta sẽ bắt đầu tự động chai cứng và suy thoái. Đó là một cuộc mổ xẻ tâm hồn, nói dối không thể nào tồn tại lâu mà không làm chai cứng và suy thoái đạo đức.
Quả thật, đó là loại tội chống Thần Khí không thể tha thứ được, một loại tội ô nhục không thể tha thứ, thường hay diễn ra. Nó bắt đầu với việc nói dối, tự biện hộ, bao che, và không thành thật. Khi duy trì việc nói dối trong một thời gian dù ngắn hay dài, chúng ta bắt đầu làm cho tinh thần bị suy thoái và tội lỗi trở nên không thể tha thứ, không phải vì Thiên Chúa không muốn tha thứ, nhưng vì chúng ta không còn thấy được bất kỳ nhu cầu nào cần để được tha thứ nữa. Nói dối, đặc biệt là tự dối mình, làm chai cứng và suy thoái tinh thần chúng ta. Đó là lý do vì sao Xa- tăng được cho là chúa tể của nói dối hơn là chúa tể của yếu đuối. Đó cũng là nội dung câu châm ngôn nổi tiếng của nhà thần học Martin Luther: “Hãy dũng cảm với tội lỗi!” Lời kêu gọi của ông không phải là lời kêu gọi bạo gan gây tội lỗi mà không nao núng, mà là nếu thật sự đã mắc phải tội lỗi, chúng ta phải có can đảm của lòng chân thật để không nói dối hay tự biện hộ về nó.
Một trong số những đức tính mọi người mến chuộng cha Henri Nouwen, đó là lòng chân thật về sự yếu đuối của mình và cha từ chối không xem mình là người gì khác hơn là: người chân thật, yếu đuối đang chiến đấu để sống một cuộc sống ngay thẳng. Chẳng hạn, đã có những giai đoạn trong cuộc đời, cha không đi một mình khi đi diễn thuyết hay nói chuyện. Một phần liên hệ đến quan niệm của cha về cộng đoàn, mong muốn mang một thành viên quan trọng trong cộng đoàn đi theo với cha. Một phần lý do của cha là khiêm tốn. Cha đủ chân thật để không phải lúc nào cũng tin tưởng vào chính mình khi đi một mình. Sự có mặt của gia đình và cộng đoàn xung quanh là đôi mắt đạo đức đầy sức mạnh đang dõi theo hành vi của chúng ta. Cha Nouwen đủ khiêm tốn và chân thật để chấp nhận rằng đôi khi cha cần điều này trong cuộc sống. Thường thường, chúng ta thiếu khiêm tốn và chân thật và kết quả là có những điều cần che giấu, những bí mật dù nhỏ hay lớn, cái mà chúng ta muốn cất giữ và nó ngăn chúng ta không có được tâm hồn đạo đức lành mạnh trọn vẹn.
Khi bị cáo buộc nhầm về tội lạm dụng tình dục, đức hồng y Joseph Bernardin đứng trước mọi người và nói một cách tin tưởng rằng: “Bất kỳ ai biết tôi cũng đều biết sự cáo buộc này hoàn toàn sai lầm bởi vì cuộc đời tôi là một cuốn sách mở.” Ai biết ngài cũng hoàn toàn tin tưởng ở ngài, vì có những bằng chứng quá rõ ràng trong cuộc đời ngài, ngài sống điều độ căn bản trong con người của ngài.
Tiết độ không phải nhất thiết về rượu hay ma tuý. Nó là về lòng chân thật và trong sáng. Và giống như lòng chân thật và trong sáng, nó không phải là tất cả hay không là gì, nhưng nó có các cấp độ. Tất cả chúng ta đều tiết độ nhiều hay ít theo mức độ cuộc đời chúng ta là một cuốn sách mở nhiều hay ít, không có bất cứ điều gì phải che giấu trong bí mật.
J.B. Thái Hòa dịch
