Có cần cảm nhận sự hiện diện của Thiên Chúa khi cầu nguyện không?

TIN LÀ MUỐN

“Việc gặp được những biểu hiện hữu hình của tình yêu Thiên Chúa có thể khơi dậy trong chúng ta cảm giác vui sướng nảy sinh từ kinh nghiệm được yêu thương. Nhưng cuộc gặp gỡ này cũng đòi hỏi ý chí và trí tuệ của chúng ta”. [1]

Một sự ấm áp tràn ngập họ, những giọt nước mắt tuôn rơi, một giọng nói nói với họ rất rõ ràng ... Trong khi họ cầu nguyện, rước lễ, đi xưng tội, hoặc giống như Paul Claudel [2] mô tả, khi họ tham dự một buổi kinh thần vụ, dù không xác tín mấy, một số cảm thấy sự hiện diện của Thiên Chúa bằng xương bằng thịt của họ, đôi khi một cách rất mãnh liệt. “Trong phút chốc trái tim tôi xúc động và tôi đã tin tưởng. Tôi đã tin [...] từ một cuộc nổi dậy của con người tôi [...] đến nỗi kể từ đó [...] mọi lý luận [...] không thể lay chuyển được đức tin của tôi”, nhà viết kịch Công giáo viết.

Cảm nhận Thiên Chúa trong lời cầu nguyện: một kinh nghiệm về đức tin

Những trải nghiệm khả giác hấp dẫn này gieo rắc rối loạn trong lòng những ai chưa từng trải qua. “Không phải Chúa quan tâm đến tôi sau đó sao?”, “Tôi không biết cầu nguyện, yêu mến Ngài sao?”, “Tôi có đang đi nhầm đường không?”. Không phải thế, Cha Matthew Aine, tác giả của cuốn Cầu nguyện để khỏi bị rắc rối, một loại sổ tay nhỏ để trò chuyện với Chúa, trấn an. “Các kinh nghiệm về cảm xúc không phải là một giai đoạn cần thiết để đến được với Thiên Chúa. Chúng ta hoàn toàncó thể kết hợp với Ngài trong một trải nghiệm đức tin thân mật hơn hoặc lan tỏa hơn, như một sự chắc chắn chạm đến sâu thẳm tâm hồn chúng ta.”

Cảm giác là gì? Một ân huệ, một tấm lòng thương xót do Thiên Chúa gửi đến để giúp chúng ta đến gần Ngài hơn. Thánh Phanxicô đệ Salê nói về “sự nếm trải tiên hưởng những niềm vui thiên đàng” do Thiên Chúa ban cho những ai “dấn thân phục vụ Ngài, để khuyến khích họ theo đuổi tình yêu thương thánh thiêng”. Thánh Augustinô đã trải nghiệm điều này:

“Vào những ngày đó, con không cảm thấy no thỏa với sự ngọt ngào kỳ lạ khi suy xét lời khuyên sâu sắc của Chúa về sự cứu rỗi nhân loại. Con đã khóc nhiều như thế nào, khi hát Thánh ca và ca tụng Chúa, con bị xúc động đến tận xương tuỷ bởi giọng nói của Hội Thánh hòa hợp ngọt ngào của Chúa! Những tiếng nói chảy ào vào tai con, và Chân lý nhỏ giọt vào cõi lòng con, cảm xúc hiến dâng của con trào dâng, và nước mắt tuôn rơi, và lúc ấy con hạnh phúc xiết bao.” [3]  

“Không có lời giải thích hợp lý”  cho sự hiện diện của Thiên Chúa mà người ta có thể nếm cảm bằng giác quan.

Tại sao một số người được hưởng nếm sự hiện diện đó còn những người khác thì lại không? Cha Charles de Foucauld [4] cầu khẩn “Lạy Chúa, xin ban cho con cảm giác liên tục này về sự hiện diện của Cúa, về sự hiện diện của Chúa trong con và chung quanh con!”. Cha Matthieu Aine [5] nói: “Không có lời giải thích hợp lý nào. Đó là một ân huệ không liên quan đến phẩm giá hoặc hành động của chúng ta. Chúng ta không được ganh tỵ với những người nhận được ân huệ đó vì sự ganh tỵ đó ngăn cản chúng ta nhìn ra những gì chúng ta đã nhận được, nhưng chính Chúa luôn luôn muốn chúng ta khởi đi từ những ân huệ của Ngài”. Chúng ta phải đón nhận ân huệ đó khi nó đến, vì ân huệ đó khuyến khích sự cầu nguyện của chúng ta và làm cho sự cầu nguyện trở nên dễ dàng hơn, nhưng cứ tìm kiếm ân huệ đó thì lại không tốt. 

Đặc biệt là cái cảm giác này không phải là không nguy hiểm. Điều rủi ro là người ta dừng lại ở đó, không tiến xa hơn, hoặc từ bỏ mọi thứ khi người ta không còn cảm thấy gì nữa. “Cảm giác trở thành đơn vị đo lường hành động của Thiên Chúa, đo lường sự hiện diện và sự gần gũi của Ngài. Tất cả những điều này đều rất chân thực, nhưng chúng ta đang tự nhìn xem chính mình, chỉ còn quan tâm đến mình. […] Ngày mà cảm xúc không còn ở đó nữa, […] chúng ta nhanh chóng suy diễn rằng Thiên Chúa bỏ rơi chúng ta”, Cha Pierre-Hervé Grosjean cảnh báo điều đó. [6]

Tuy nhiên, “tình yêu không phải là cái cảm giác đó. Chiều kích cảm xúc, nếu nó len lỏi vào tình yêu, và chắc chắn là thế, không phải là dấu hiệu chắc chắn của tình yêu. Tình yêu là một hành vi của ý chí. Không phải âm hưởng của cảm xúc mới là thước đo cho tình yêu của chúng ta, mà chính là ý chí. Do đó chúng ta cần phải cứu vãn tính nhưng không của tình yêu”, Cha Michel-Marie Zanotti-Sorkine khẳng định trên bục giảng. [7]

Đặt mình trước sự hiện diện của Chúa và ... chờ đợi Ngài

Chờ đợi sự trở lại vinh quang của Chúa Kitô, và trước hết trong đời sống của chúng ta, là nhận biết rằng chúng ta chỉ là một tí vật chất, còn Ngài là tất cả. Để quên mình đi, để lấp đầy chính mình bằng sự hiện diện của Thiên Chúa.

Giá trị của lời cầu nguyện của chúng ta đối với Thiên Chúa là vấn đề về lòng trung tín. Vì vậy, kinh nghiệm khả giác về sự hiện diện của Thiên Chúa chỉ nhằm mục đích là vượt qua chính kinh nghiệm khả giác ấy. “Điều quan trọng là yêu mến Ngài không phải vì chúng ta cảm thấy hoặc vì Ngài ban cho chúng ta một thứ gì đó, nhưng vì nó là nhưng không. Nếu bạn cảm thấy một điều gì đó, thì thật tuyệt vời, nhưng nếu bạn không cảm thấy điều gì cả, thì càng tốt, vì ta yêu mến Thiên Chúa không phải vì những gì ta rút ra được từ Ngài mà bởi vì Ngài hiện hữu và Ngài đã ban sự sống của Ngài cho ta”, Cha Matthieu Aine nói thêm. 

Cũng giống như trong tình yêu vợ chồng, ở đó các cặp đôi phải học cách chuyển từ đam mê cháy bỏng sang ý chí yêu thương. Hãy cố lên trong cơn bão, hãy nói  “Con yêu mến Chúa”  bất kể tình trạng tâm hồn của bạn ra sao. Đối với Thiên Chúa, chúng ta hãy cho đi không cần tính toán, Abbé Grosjean chỉ ra cho chúng ta. “Đôi khi chúng ta sẽ cảm nhận được sự hiện diện của Thiên Chúa, thường thì cảm nhận đó sẽ dần khô khan hơn. Nhưng sao cũng được! Đây không phải là điều cần thiết và buộc phải có, cảm nhận đó không thực sự tùy thuộc vào chúng ta. Điều tùy thuộc vào chúng ta là có mặt ở đó. [...] Giá trị của lời cầu nguyện của chúng ta không còn tùy thuộc vào cảm xúc của chúng ta nữa mà tùy thuộc vào sự trung thành cầu nguyện.”

Không dễ sống sự khô khan này. Nếu sự khô khan này không phải là hậu quả của sự thờ ơ của chúng ta, thì trên thực tế đó là một lời mời gọi của Thiên Chúa để củng cố đức tin của chúng ta. Cha Matthieu Aine đảm bảo rằng: “Khi ta có một cảm nghiệm khô khan hơn, thì một điều gì đó lớn lao hơn sẽ được trao ban cho chúng ta”. Thánh Bônaventura đã giải thích điều đó rất hay: “Bị tước đi những ân huệ cảm giác, chúng ta cần hành động với một ý chí kiên định hơn, tình yêu vì thế trở nên mạnh mẽ hơn”. Và vì vậy, chúng ta học cách phó thác mình trong tay của Thiên Chúa, để hoàn toàn tín thác vào Ngài. 

Khi Thiên Chúa ngự trong chúng ta

Cảm giác, cũng như sự vắng mặt của cảm giác, không cho phép chúng ta đo lường chính xác sự gần gũi của chúng ta với Thiên Chúa. Cảm giác luôn luôn thấp hơn hành động thực sự của Thiên Chúa trong chúng ta. Chúng ta chỉ cảm nhận được một phần rất nhỏ của cảm giác đó. Cha Matthieu Aine minh họa, cảm giác đó giống như một con sóng trong đại dương, “có thể có độ sâu 20 mét, nhưng so với kích thước của đại dương, nó không là gì cả”. Việc chúng ta không cảm thấy gì không có nghĩa là Thiên Chúa không còn ở gần chúng ta nữa. Cha Matthieu Aine cảnh báo: “Chính quỷ dữ đã đưa ra cho chúng ta lời nói bóng gió ẩn ý gợi cảm và nham hiểm này: Thiên Chúa để mặc bạn một mình”. Cha Matthieu Aine mời gọi chúng ta “hãy khám phá sự hiện diện của Chúa trong chúng ta theo cách nội tâm hơn là cảm giác”. Nơi các tu sĩ Dòng Tên, đây là mục tiêu của việc đọc đi đọc lại lời cầu nguyện cam kết cuối ngày: Hôm nay Thiên Chúa đã đi ngang qua cuộc đời của tôi lúc nào? Đây là một bài tập khó giải mã mà chỉ cha linh hướng mới có thể giúp chúng ta nhận ra.

Đừng quên rằng Thiên Chúa vẫn ở đó, trong chúng ta, mọi lúc, mọi khoảnh khắc, cho dù chúng ta có cảm nhận được điều đó về mặt thể chất hay không. “Chúa vốn ở trong con mà con lại ở ngoài con, và tìm Chúa ở bên ngoài!” [8]

Đêm của giác quan

Được miêu tả bởi Thánh Gioan Thánh Giá  trong cuốn The Rise of  Carmel – Lên núi Carmel và The Dark Night – Đêm tối), đêm tối của các giác quan là một trải nghiệm thần bí trong đó những ân huệ cảm giác mà chúng ta có thể đã trải qua khi cầu nguyện sẽ bị tước đi khỏi chúng ta. Trái ngược với những gì chúng ta tin, đó là dấu hiệu linh hồn chúng ta đang hướng lên Thiên Chúa Cha. Và rồi, chúng ta được mời gọi đến với Thiên Chúa, không phải vì niềm vui mà chúng ta sẽ có được từ đó, nhưng vì tình yêu dành cho Ngài. Đêm tối của các giác quan là một trong những giai đoạn thanh tẩy dẫn ta đến Thiên Chúa.

Tiếp theo là đêm tối của tâm trí, trong đó, chúng ta không còn có thể cầu cứu tới trí thông minh của chúng ta, vốn khi ấy đã bị tước đi ánh sáng của nó, chúng ta phải tin tưởng phó mình vào bàn tay Thiên Chúa.

Làm thế nào để đi vào sự hiện diện của Thiên Chúa trong khi cầu nguyện

“Vâng, lạy Chúa, chính Ngài là Đấng con van vỉ, ngay từ sớm, Ngài đã nghe tiếng con. Ngay từ sớm, con tỏ bày ước nguyện, rồi chăm chú đợi trông” (Thánh vịnh 5: 3)

Trước hết, cầu nguyện là gì? Là bất cứ điều gì trừ việc bạn cứ đọc đi đọc lại danh sách những mong muốn của bạn mỗi ngày mà bạn muốn được chu cấp. Với tư cách là một Kitô hữu, người ta phải hoàn thành nghĩa vụ cầu nguyện nhằm đảm bảo không bị ma quỷ tấn công. Trên hết, cầu nguyện là để tiếp xúc với Thiên Chúa trong thời gian chúng ta bước vào sự hiện diện của Ngài. Khoảng thời gian tách biệt này là cần thiết, vì ở đó chúng ta sẽ rút ra những nguồn lực cần thiết để tiếp tục hoạt động như một Kitô hữu, giống như việc tiếp nhiên liệu cho một ngày sắp tới. Bởi vì lời cầu nguyện là hơi thở của Kitô hữu, là dưỡng khí hay thậm chí là nhiên liệu cho phép người đó tiếp tục tiến về phía trước, chống lại các cơn cám dỗ và sức mạnh hừng hực của kẻ thù. Kitô hữu tìm thấy trong đó, trong số nhiều điều khác nữa, sức mạnh để tránh xa tội lỗi, khả năng làm sống lại đức tin của mình bằng cách tiếp xúc với nguồn sống của mình là Thiên Chúa. Nếu không có nhiên liệu này, nạn đói nhiên liệu không còn xa, và thậm chí sự sống thánh thiêng có nguy cơ bị giết chết. 

“Thầy là cây nho, anh em là cành. Ai ở lại trong Thầy và Thầy ở lại trong người ấy, thì người ấy sinh nhiều hoa trái, vì không có Thầy, anh em chẳng làm gì được.” (Gioan 15: 5).

Cầu nguyện và chiêm niệm

Sự kiêu ngạo chết tiệt! Sự kiêu ngạo luôn có mặt ở đó để lén bỏ một viên sỏi nhỏ vào cái bánh răng tâm linh của chúng ta. Dù bạn có hồi tâm, có chiến đấu chống lại tội lỗi và hy sinh những thú vui nhỏ nhoi của mình cho Chúa Kitô đến mức nào đi chăng nữa, tất cả đều vô ích nếu sự kiêu ngạo vẫn ngủ yên trong bạn và sẵn sàng đâm sau lưng bạn.

Yêu mến Chúa Kitô không chỉ là dọn dẹp đời sống thiêng liêng và quét sạch tâm hồn, mà còn là bằng lòng từ bỏ cuộc chơi; từ bỏ bữa tiệc của riêng mình! Chúng ta hãy tự hỏi mình câu hỏi: chúng ta chuẩn bị cho ai và vì ai mà chúng ta chuẩn bị, bỏ ra rất nhiều công sức cho Lễ Giáng sinh hoặc cho ngày Parousia – Ngày trở lại của Chúa Kitô? Vì vinh quang của Thiên Chúa, hay thật ra là vì chính chúng ta? Chẳng phải đôi khi chúng ta giống như hai môn đệ xin Chúa Giêsu: “Xin cho hai anh em chúng con, một người được ngồi bên hữu, một người được ngồi bên tả Thầy, khi Thầy được vinh quang” (Máccô 10: 37).  Như sách Các Giảng Viên kêu lên: “Phù vân, quả là phù vân. Phù vân, quả là phù vân. Tất cả chỉ là phù vân!” (Giảng viên 1;2).

Xóa mình đi trước mặt Thiên Chúa

Trong khi chuẩn bị tâm hồn mình cho sự trở lại của Chúa Kitô, chúng ta hãy cẩn thận khi nhận được bất cứ vinh quang nào! Yêu mến Thiên Chúa hơn bất cứ điều gì khác là nhận ra rằng chúng ta nhỏ bé và Ngài là tất cả. Và nếu Ngài là tất cả đối với chúng ta, chúng ta chỉ còn có thể đứng qua một bên khi ở trước Tôn nhan Ngài.

Trong suy tưởng đó Cha Joël Guibert [9] viết: “Hãy tin chắc rằng, nếu không có gì xảy ra trên bề mặt - ở mức độ tình cảm - thì ngược lại, ở mức độ sâu thẳm của trái tim, Thiên Chúa yêu thương bạn vô hạn. Và lời cầu nguyện của bạn càng vô vị lợi và đơn giản, thì Thiên Chúa sẽ càng biến đổi bạn thành chính Ngài. Yêu mến Thiên Chúa trước hết không phải là cảm thấy được yêu thương mà là muốn yêu thương và để chính mình được Ngài yêu thương!”

Tác giả: Elisabeth Caillemer - Nguồn: famillechrétienne.fr, "A-t-on besoin de ressentir la présence de Dieu quand on prie?" (10/02/2021)
Chuyển ngữ: Phêrô Phạm Văn Trung - Nguồn: conggiao.info (18/8/2021)

(Còn tiếp)

-----------------

[8] Thánh Augustinô, Confessions  – Tự thú, quyển 10, chương XXVII, số 38