Chỉ còn một ít ngày nữa, Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ đến viếng thăm Cộng hòa Dân Chủ Congo. Đây là lần thứ 3 một vị Giáo Hoàng đến viếng thăm nước này. Hai lần trước đây, năm 1980 và 1985 do ĐGH Gioan Phaolô 2. Giáo Hội tại Congo đang nóng lòng chờ đợi cuộc viếng thăm của Đức Thánh Cha Phanxicô từ ngày 31/1/2023, đặc biệt vì cuộc viếng thăm này đã bị hoãn lại hồi tháng 7 năm ngoái (2022)
Cộng hòa dân chủ Congo là nước có đông tín hữu Công Giáo nhất tại Phi châu: trong số hơn 107 triệu rưỡi dân cư tại đây, có 40% là tín hữu Công Giáo, sống trên lãnh thổ rộng gần 2 triệu 300 ngàn cây số vuông, gấp 7 lần Việt Nam.
Từ lâu, đất nước Congo, đặc biệt là ở miền đông, lâm vào tình trạng xung đột vì những căng thẳng bộ tộc, tranh giành quyền bính chính trị và kinh tế, liên quan đến nguồn lợi khoáng sản rất lớn. Trong bối cảnh này, họ hy vọng cuộc viếng thăm của Đức Thánh Cha sẽ góp phần ảnh hưởng tích cực đối với tình trạng an ninh tại nước này.
Nhìn lại những biến cố liên quan đến dự án viếng thăm của Đức Thánh Cha tại Congo, bắt đầu hồi tháng 3 năm ngoái, người ta có thể hiểu sự nóng lòng chờ đợi của Giáo Hội địa phương đối với cuộc viếng thăm của ngài.
Diễn tiến năm ngoái
Thực vậy, ngày 3/3/2022, Giám đốc Phòng báo chí Tòa Thánh, ông Matteo Bruni, thông báo Đức Thánh Cha sẽ viếng thăm Cộng hòa dân chủ Congo và Nam Sudan từ ngày 2 đến 7/7/2022. Gần 3 tháng sau đó, chương trình chi tiết chuyến tông du của Đức Thánh Cha tại hai nước được công bố, trong đó có cả cuộc viếng thăm của ngài tại thành phố Goma cách thủ đô Kinshasa hơn 1.500 cây số ở mạn cực đông Congo, gần Ruanda và ngài sẽ cử hành thánh lễ lúc 12 giờ trưa rồi ban chiều ngài sẽ gặp các nạn nhân bạo lực ở miền Kivu, nơi từ lâu vẫn xảy ra nhiều biến loạn và xung đột.
Công cuộc chuẩn bị đón tiếp Đức Thánh Cha được tiến hành mau lẹ. Chính quyền bắt đầu chỉnh trang khu vực phi trường Ndolo ở thủ đô Kinshasa nơi Đức Thánh Cha sẽ chủ sự thánh lễ lúc 8 giờ sáng chúa nhật 3/7/2022 và đọc kinh Truyền Tin với các tín hữu. Khu vực này rộng 850 ngàn mét vuông và có thể đón gần 2 triệu người đến dự lễ.
Đức Tổng Giám Mục Ettore Balestrero, Sứ thần Tòa Thánh tại Cộng hòa dân chủ Congo, bấy giờ đã bày tỏ vui mừng vì cuộc viếng thăm này và nói rằng Đức Thánh Cha sẽ mang sứ điệp hòa giải và cảm thương cho toàn dân Congo. “Đối với tôi, thật là một niềm vui lớn khi Đức Thánh Cha viếng thăm nước này. Ngài đến đây vì Congo thật quan trọng đối với Giáo Hội và đây cũng là nước đứng thứ 6 về số tín hữu Công Giáo trên thế giới và đứng đầu tại Phi châu về phương diện này”.
Chuyến viếng thăm bị hoãn
Công việc chuẩn bị đang tiến hành tốt đẹp tại Congo cũng như tại Nam Sudan, thì ngày 10/6/2022, Giám đốc Phòng Báo chí Tòa Thánh ra thông cáo vắn tắt nói rằng:
“Đón nhận lời thỉnh cầu của các bác sĩ và để không làm tan biến những kết quả của công việc trị liệu đầu gối hiện nay, Đức Thánh Cha lấy làm tiếc phải hoãn lại chuyến Tông du tại Cộng hòa Dân Chủ Congo và Nam Sudan đến một ngày khác sẽ được xác định sau”.
Đức Hồng y Fridolin Besungu, Tổng Giám Mục giáo phận Kinshasa, thủ đô Cộng hòa dân chủ Congo, cũng là thành viên Hội đồng Hồng Y cố vấn của Đức Thánh Cha nói rằng: “Tin này thật là một cú sốc, trước hết đối với chính tôi, nhưng tôi nghĩ đến trước tiên là dân tộc tôi, một dân tộc đang chịu đau khổ”. Cuộc viếng thăm của Đức Thánh Cha đối với người dân Congo trong lúc này là một thời điểm hy vọng và an ủi. Rất tiếc là điều này bị tan biến”.
Về phần Đức Thánh Cha, lên tiếng trong buổi đọc kinh Truyền Tin trưa Chúa nhật 12/6/2022, ngài nói: “Tôi rất buồn vì do vấn đề ở chân, tôi phải hoãn lại cuộc viếng thăm tại đất nước anh chị em, Congo và Nam Sudan, dự kiến vào những ngày đầu tháng 7 này. Tôi thực sự cảm thấy rất tiếc vì phải hoãn lại chuyến đi mà tôi rất muốn. Tôi xin lỗi anh chị em về điều này. Chúng ta hãy cùng nhau cầu nguyện, để với ơn Chúa và sự chăm sóc chữa trị y khoa, tôi sớm có thể đến với anh chị em. Chúng ta hãy tin tưởng!”
Trong thông cáo công bố hôm 11/6/2022, Đức Ông Donatien Nshole, Tổng thư ký Hội Đồng Giám Mục Congo, tại Kinshasa nói rằng: “Chúng tôi thực sự lấy làm tiếc và buồn khi hay tin tình trạng sức khỏe của Đức Thánh Cha, nhưng đồng thời, như những Kitô hữu, những người hy vọng, chúng tôi tiếp tục hy vọng sức khỏe của ngài sẽ khá hơn (...) Chúng ta biết rằng Thiên Chúa viết thẳng những đường cong. Giữa sự có thể đón tiếp Đức Thánh Cha trong những hoàn cảnh xấu và sự có thể đón tiếp ngài trong tình trạng tốt đẹp, việc chọn lựa thật là rõ ràng. Vì thế tuy hơi buồn, nhưng chúng tôi tin tưởng một ngày kia nhân dân Congo được hưởng cuộc tông du lớn này”.
Tuy có những lời tuyên bố cảm thông của các vị lãnh đạo Công Giáo và chính quyền hai nước Congo và Nam Sudan, cũng như lời “xin lỗi” của chính Đức Thánh Cha, nhưng báo chí cho biết có những người ở Congo và Nam Sudan không hài lòng vì Đức Thánh Cha hoãn lại chuyến tông du tại đất nước của họ, dù ngài vẫn có thể giữ nguyên chương trình viếng thăm 1 tuần tại Canada từ ngày 24 đến 30/7/2022.
Phản ứng của Đức Thánh Cha và Tòa Thánh
Đầu tháng 7/2022, Đức Thánh Cha đã gửi sứ điệp cho nhân dân Congo và Nam Sudan, hai quốc gia lẽ ra ngài đến viếng thăm từ ngày 2 đến 7/7, nhưng phải hoãn lại vì lý do sức khỏe. Ngài nói: “Chúa biết tôi rất lấy làm tiếc vì phải dời lại chuyến viếng thăm rất được mong muốn và chờ đợi này. Nhưng chúng ta đừng mất tin tưởng và hãy nuôi hy vọng sớm gặp gỡ nhau vừa khi có thể.”
“Tôi muốn nói với anh chị em rằng, đặc biệt trong những tuần lễ này, tôi nghĩ đến anh chị em hơn bao giờ hết. Tôi mang trong tâm hồn, trong kinh nguyện của tôi, những đau khổ mà anh em đang phải chịu đựng từ lâu. Tôi nghĩ đến Cộng hòa dân chủ Congo, đến sự bóc lột, bạo lực và bất an mà đất nước này đang chịu, đặc biệt ở miền đông Congo, nơi mà các cuộc xung đột vũ trang kéo dài, gây ra vô số đau khổ thảm thương, những đau khổ này càng gia tăng vì sự dửng dưng lãnh đạm của bao nhiêu người (...).
Ngoài sứ điệp đó, Đức Thánh Cha còn cử Đức Hồng Y Pietro Parolin, Quốc vụ khanh Tòa Thánh, đến Congo và Nam Sudan gặp gỡ giáo quyền, chính quyền và các tín hữu. Sáng Chúa nhật 3/7/2022, Đức Hồng Y Parolin, đã chủ sự thánh lễ tại thủ đô Kinshasa của Congo, trước sự tham dự của hơn 100 ngàn tín hữu, để “cầu nguyện cho hòa bình và hòa giải tại Congo”. Ngài kêu gọi chấm dứt nạn bóc lột và xung đột tại miền đông nước này.
Trong bài giảng thánh lễ, Đức Hồng Y Quốc vụ khanh Tòa Thánh nhắc đến tình trạng đất nước Congo đang chịu cảnh nhiều người dân thiếu công ăn việc làm, bị ô nhiễm và tại miền đông nước này từ lâu phải chịu nạn bạo lực khốc liệt do các nhóm dân quân võ trang, nạn bóc lột tài nguyên thiên nhiên, sự khao khát tiền bạc và quyền hành, khép kín các cánh cửa hòa bình. Đức Hồng Y Parolin gọi đó là “một sự tấn công vào quyền sống cũng như sự thanh thản của con người”.
Chuẩn bị viếng thăm sắp tới
Để thực hiện lời hứa, Đức Thánh Cha sẽ đến thủ đô Kinshasa chiều ngày 31/1/2023 và sẽ có 11 sinh hoạt diễn ra tại 6 địa điểm. Đặc biệt ngài sẽ cử hành Thánh lễ ngày thứ Tư ngày 1/2/2023 tại phi trường Ndolo. Cùng ngày này ngài sẽ gặp đại diện của các tổ chức từ thiện khác nhau.
Sáng ngày 2/2/2023, Đức Thánh Cha sẽ gặp gỡ giới trẻ Congo tại Sân vận động các vị tử đạo và ban chiều, ngài đến Nhà thờ chính tòa Kinshasa để gặp các linh mục, phó tế, tu sĩ nam nữ, chủng sinh. Sau cùng sáng ngày 3/2/2023, Đức Thánh Cha sẽ gặp các Giám mục Congo trước khi lên đường thăm Nam Sudan.
Trong các địa điểm được chuẩn bị, phi trường Ndolo đặc biệt chỉnh trang 850 ngàn mét vuông để có thể tiếp đón tới gần 2 triệu tín hữu đến tham dự Thánh lễ. Ban tổ chức chuẩn bị 34 lối vào địa điểm này, được chia thành 30 khu vực, và một lễ đài rộng 1.440 mét vuông với thang máy.
Công việc chuẩn bị tại Sân vận động các vị Tử Đạo đã bắt đầu từ ngày 9/1/2023, bố trí khoảng một chục màn hình khổng lồ và một sân khấu.
Thủ đô Kinshasa có hơn 15 triệu dân cư. Chính quyền địa phương đã khởi sự kế hoạch vệ sinh và chỉnh trang, di tản các hoạt động lạm dụng tại các khu phố dọc theo đại lộ Lumumba dài 10 cây số, dẫn từ phi trường về trung tâm thủ đô, và 6 khu vực khác trong thành phố.
Trong bối cảnh bất an tiếp tục tại miền Đông Congo, Đức Tổng Giám Mục Ballestrero, Sứ thần Tòa Thánh, xác nhận rằng đó cũng là lý do cuộc viếng thăm sắp tới của Đức Thánh Cha tại thành phố Goma, như dự tính ban đầu, không thể tiến hành được, và cũng vì mùa này rất khó đến thành phố Goma.
Theo Giuse Trần Đức Anh, O.P. - Vatican News (22/01/2023)
230 23-01-2023