Mario Galgano là tiếng nói Thụy Sĩ trong ban Đức ngữ của Vatican News. Ông giải thích các thay đổi từ “Radio Vatican” qua “Vatican News”. Và tính bộc phát của Đức Phanxicô đôi khi có tác động trên các ký giả.

Mario Galgano, 38 tuổi, người gốc Schwyz, Thụy Sĩ. Được đào tạo trong ngành sử học, ông từng phụ trách phần thông tin và là phát ngôn viên của Hội đồng giám mục Thụy Sĩ (CES). Từ năm 2006, ông là tiếng nói Thụy Sĩ của chương trình Đức ngữ của Radio Vatican (năm 2017 Radio Vatican trở thành Vatican News). 

Vì sao bây giờ “Radio Vatican” được gọi là “Vatican News”?

Radio Vatican có một tên khác trong mỗi ngôn ngữ (chẳng hạn ban Việt ngữ Radio Vatican). Với tên Vatican News, bây giờ chúng tôi chỉ có một “bản hiệu” cho mọi ngôn ngữ.

Nhưng không phải chỉ là thay đổi tên….

Đúng, tất cả ban ngành báo giới trước đây độc lập với nhau: truyền thanh làm truyền thanh, truyền hình làm truyền hình và báo chí làm báo chí… vv.. Chúng tôi bây giờ ở trong một hệ thống truyền thông. Mỗi nhân viên Vatican News trách nhiệm với tất cả các hình thức khác. Trước đây, tôi chỉ làm truyền thanh. Bây giờ tôi làm video trên internet, tôi viết bài cho trang web, tôi làm ghi âm, truyền âm, tôi dàn trang hình ảnh.

Như thế thách thức lớn nhất bây giờ là gì?

Trước đây tôi chỉ nói và nghe. Bây giờ tôi phải dùng năm giác quan để làm việc! Một thay đổi mà không phải chỉ tác động đến Radio Vatican, nhưng tác động đến các phương tiện truyền thông trên toàn thế giới. Vatican phải đối diện với các chuyện mới mẻ này. Một thách thức khác là sự việc các người sử dụng có thể phản ứng và tương tác trực tiếp qua các phương tiện truyền thông mới.

Và các phản ứng?

Rất đa dạng. Có những người tỏ ra thích thú, có người dị ứng. Trong lãnh vực Giáo hội có rất nhiều ý kiến khác nhau. Ở điểm này, chúng tôi muốn thúc đẩy thảo luận. Ở các nước nói tiếng Đức, đặc biệt là ở Thụy Sĩ, chúng tôi nhận nhiều phản ứng năng động. 

“Để xây dựng ý thức cho tôi, tôi cần biết” 

Vatican News có phải là phát ngôn viên của Vatican không?

Chúng tôi không phải là ban nghiên cứu thị trường của Vatican. Mục đích của Vatican News là giải thích những gì giáo hoàng nói –– chính yếu là công việc dịch thuật – và làm thế nào để giải thích lời của ngài. Có thể nói, chúng tôi là “chuyên gia” của giáo hoàng, chứ không phải là phát ngôn viên. Phát ngôn viên là chuyển tải quan điểm của giáo hoàng. Chúng tôi chuyển tải những gì ngài nói và chúng tôi giải thích trong bối cảnh nào ngài đã nói như vậy. 

Trong chừng mực nào Vatican News giữ tính độc lập?

Không có kiểm duyệt ở Vatican News. Khi giáo hoàng nói một cái gì đó, chẳng hạn về chủ đề phá thai, chúng tôi đề cập đến vấn đề nhưng không nói quan điểm của mình. Các tin tức thường tách ra và căn cứ theo sự thực trong tất cả các ngôn ngữ. Đó là một khía cạnh thường bị chỉ trích.

Chẳng hạn, chúng tôi đã nói ngay từ đầu về các vụ lạm dụng tình dục. Các chủ đề “nóng bỏng” như vấn đề độc thân của các linh mục, vấn đề trợ tử thì không còn là các vấn đề cấm kỵ đối với chúng tôi. Nhưng chắc chắn chúng tôi chỉ nói khi có chuyện thời sự xảy ra liên hệ đến. Có thể là khi có các lời tuyên bố của một giám mục hay một chính trị gia công giáo.

Ngoài các lời của giáo hoàng, các chủ đề nào Vatican News đề cập đến?

Vatican News có nhiệm vụ mang lại tiếng nói cho những ai trong Giáo hội hoàn vũ không có tiếng nói. Khắp nơi trên thế giới, có những người làm việc trực tiếp hoặc gián tiếp cho Giáo hội và họ có các giá trị cần được đề cao. Theo nghĩa rộng, điều này cũng có nghĩa là tạo ý thức. Trong chữ “ý thức” (conscience) có chữ “biết” (savoir). Để xây dựng ý thức cho tôi, tôi cần biết. Ý thức của tôi có thể nào có khi tôi biết có những em bé chết vì chiến tranh ở cách tôi 5000 cây số không? Công việc của chúng tôi là mang đến đó cái nhìn của chúng tôi và cho những người không có tiếng nói có được tiếng nói.

Đức Phanxicô được xem như một ngôi sao của giới truyền thông. Đối với Vatican Newsđiều này có nghĩa là gì?

(Cười) Thì chúng tôi phải làm thêm việc! Đôi khi phải chạy theo ngài. Ngài nổi tiếng  gây “kinh hoàng” cho nghi thức vì ngài bộc phát làm những chuyện khác ngoài quy định. Dĩ nhiên chuyện này báo giới rất thích vì các trạng huống này rất dễ để mô tả. Nhưng chúng tôi luôn bị ngạc nhiên và vì thế phải luôn ở trong thế báo động liên tục!

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch