 |
| 2630ben | Shutterstock |
Kinh Thánh là một bản văn tôn giáo và là một hòn đá tảng cho nền văn hóa. Cho dù người ta xem Kinh Thánh là sự mặc khải của Thiên Chúa hay văn chương mang tính lịch sử, thì tác động của Kinh Thánh đối với nền văn minh phương Tây là vẫn không thể phủ nhận.
Dù muốn hay không, Kinh Thánh đã định hình sâu sắc nên nền văn minh phương Tây: ngôn ngữ, văn học, luật pháp và lối sống đạo đức của nó. Ngay cả trong thời đại thế tục ngày nay, tiếng vang của Kinh Thánh vẫn còn in sâu trong nền văn hóa, thường theo những cách mà mọi người không nhận ra.
John Barton, một học giả Anh giáo lỗi lạc và là cựu giáo sư tại Oxford, đã khám phá ảnh hưởng lâu dài này trong nghiên cứu khoa học của mình, Một Lịch sử Kinh Thánh (A History of the Bible). Tác phẩm của ông cung cấp một cuộc nghiên cứu mang tính lịch sử và phê bình về cách Kinh Thánh được đọc, diễn giải và tích hợp vào xã hội trong hàng thiên niên kỷ.
Di sản văn học và ngôn ngữ
Tác động của Kinh thánh đối với văn học và ngôn ngữ là rất to lớn. Vô số cụm từ - “chỉ là da bọc xương” (G 19:20), “một cái dầm đâm vào” (2Cr 12:7), “những quyền bính hiện hữu” (Rm 13:1) - đều bắt nguồn từ Kinh Thánh. Đặc biệt, ấn bản Kinh Thánh King James đã định hình nên nền văn xuôi tiếng Anh với cách diễn đạt đầy chất thơ và dễ ghi nhớ, ảnh hưởng đến các nhà văn từ Milton và Blake đến các tác giả hiện đại như T.S. Eliot.
Barton lưu ý rằng ngay cả những nhân vật văn học thế tục như Philip Pullman và Richard Dawkins cũng nhận ra sức nặng về mặt văn hóa của Kinh Thánh, mặc dù họ vẫn hoài nghi về những tuyên bố mang tính tôn giáo của Kinh Thánh. Những câu chuyện và ẩn dụ trong Kinh Thánh - David đấu với Goliath, Người Samari nhân hậu, Đứa con hoang đàng - đã ăn sâu vào tư tưởng phương Tây đến mức chúng vượt ra ngoài niềm tin tôn giáo.
Đạo đức, luật pháp và xã hội
Kinh Thánh đã mang đến một bộ quy tắc đạo đức nền tảng định hình nên các hệ thống pháp luật phương Tây. Barton thảo luận về cách mà các giáo huấn luân lý trong Kinh Thánh tiếng Do Thái và Tân Ước ảnh hưởng đến mọi thứ, từ luật chống giết người và trộm cắp (Xh 20) cho đến các nguyên tắc về công bình và bác ái.
Các lý tưởng dân chủ cũng chịu ảnh hưởng từ Kinh Thánh. Các ngôn sứ của Israel, những người đã nói lên sự thật trước quyền bính, đã cung cấp một mô hình ban đầu về trách nhiệm đạo đức cho những người cai trị. Sự nhấn mạnh của Tân Ước về việc chăm sóc người nghèo và phẩm giá của mỗi con người đã truyền cảm hứng cho những nhà cải cách xã hội từ William Wilberforce (người đã đấu tranh chống chế độ nô lệ) đến Martin Luther King Jr.
Kinh Thánh trong nghệ thuật, âm nhạc và văn hóa đại chúng
Nghệ thuật và âm nhạc phương Tây chịu ảnh hưởng rất nhiều từ các chủ đề trong Kinh Thánh. Thời kỳ Phục hưng đã tạo ra những kiệt tác như David của Michelangelo và Bữa Tiệc ly của Da Vinci. Các nhà soạn nhạc như Bach và Handel đã truyền âm nhạc của họ bằng các câu chuyện trong Kinh Thánh, với Messiah (1741) vẫn là một trong những vở thanh xướng kịch (oratorio) được biểu diễn nhiều nhất mọi thời đại.
Ngay cả trong nền giải trí thế tục ngày nay, Kinh Thánh vẫn là một chuẩn mực. Các bộ phim của Hollywood thường xuyên chuyển thể các câu chuyện từ trong Kinh Thánh, và văn hóa đại chúng cũng tiếp tục khai thác các hình ảnh từ Kinh Thánh. Việc các nhà quảng cáo sử dụng các tài liệu tham khảo về Adam và Eva, cuộc Xuất hành, hoặc khái niệm về vùng Đất hứa, chứng minh những câu chuyện này ăn sâu vào ý thức văn hóa như thế nào.
Ảnh hưởng của Kinh Thánh ngày nay
Barton thừa nhận rằng trình độ hiểu biết về Kinh Thánh đang suy giảm ở nhiều nơi trên thế giới phương Tây. Tuy nhiên, ông lập luận rằng ảnh hưởng của Kinh Thánh không hề biến mất - mà chỉ đơn giản là đang thay đổi. Ở Hoa Kỳ, Kinh Thánh tiếp tục định hình nên diễn ngôn chính trị và các giá trị xã hội nhiều hơn ở châu Âu. Ngay cả trong các xã hội phần lớn là thế tục, luân lý và các câu chuyện trong Kinh Thánh vẫn là nền tảng cho các cuộc thảo luận về công lý, nhân quyền và đạo đức.
Như tác phẩm của Barton minh họa, Kinh Thánh không chỉ là một bản văn tôn giáo; đó là một hòn đá tảng cho nền văn hóa. Cho dù người ta xem Kinh Thánh là sự mặc khải của Thiên Chúa hay văn chương mang tính lịch sử, thì tác động của Kinh Thánh đối với nền văn minh phương Tây vẫn là không thể phủ nhận.
Tác giả: Daniel Esparza - Nguồn: Aleteia (08/3/2025)
Chuyển ngữ: Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên
