 |
| Museo del Hermitage, San Petersburgo, Rusia |
Suy ngẫm về bức tranh của Rembrandt từ tâm điểm của Tin Mừng và góc nhìn của Giáo Hội.
Đứng trước tác phẩm bất hủ của Rembrandt, Sự trở về của đứa con hoang đàng (The Return of the Prodigal Son), người tín hữu dừng lại, bị thách thức bởi sự dịu dàng phát ra từ một người cha già đang ôm đứa con trai yếu nhược của mình. Đây không chỉ là một bức tranh: đó là một cửa sổ hướng đến Tin Mừng của lòng thương xót (x. Lc 15:11-32), một bài giáo lý thầm lặng về trái tim của Chúa Cha, và là tấm gương để mọi Kitô hữu có thể khám phá ra vị trí của mình trong lịch sử cứu độ.
Một bức tranh nói lên ngôn ngữ của tâm hồn
Rembrandt đã vẽ nên tác phẩm này vào những năm cuối đời, khi danh tiếng, thành công và của cải vật chất đã vuột khỏi tay ông như dòng cát. Đây là một minh chứng, không chỉ mang tính nghệ thuật mà còn mang chiều kích thiêng liêng. Những màu sắc ấm áp, ánh sáng chiếu rọi lên hình ảnh người cha và đứa con đang quỳ gối, cùng những khuôn mặt in dấu thời gian và cuộc sống, khiến chúng ta đắm chìm trong tâm trạng trầm ngâm.
Thánh Gioan Phaolô II đã nói rằng “vẻ đẹp sẽ cứu thế giới” (x. Thư gửi nghệ sĩ, 1999), và vẻ đẹp này - mang đậm chất Kitô giáo - mang một cái tên: lòng thương xót.
Lòng thương xót, trung tâm của thông điệp Kitô giáo
Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã nhấn mạnh ngay từ đầu triều đại giáo hoàng của mình: “Lòng thương xót là trụ cột chính duy trì sức sống của Giáo Hội.” (MV, 10) Khi chiêm ngắm bức tranh này, chúng ta hiểu rằng nghệ thuật không chỉ làm đẹp mà còn giáo dục tâm hồn. Người cha trong dụ ngôn - và cả trong bức tranh - không yêu cầu giải thích, không đòi hỏi sự đảm bảo, cũng không nhắc lại lỗi lầm: ông ôm lấy.
Cái ôm đó là đỉnh cao của câu chuyện, cùng một cử chỉ mà Giáo Hội được kêu gọi noi theo trong sứ mệnh truyền giáo của mình: mở rộng vòng tay chào đón những người trở về, ngay cả khi họ chưa nói một lời nào.
Một suy niệm sống động cho ngày hôm nay
Trong thời đại phán đoán nhanh chóng, phân cực và tổn thương cá nhân, Đứa con Hoang đàng nhắc nhở chúng ta rằng tất cả chúng ta, tại một thời điểm nào đó, đã từng xa cách Cha của mình. Và rằng tất cả chúng ta đều được mời gọi quay trở về. Sự trở về này không phải là hành động yếu đuối, mà là hành động can đảm, khiêm nhường và hy vọng.
Henri Nouwen, một linh mục Công giáo và nhà văn, đã dành nhiều năm để suy ngẫm về bức tranh này. Trong cuốn sách Sự trở về của đứa con hoang đàng (The Return of the Prodigal Son), ngài chia sẻ:
“Tôi đã là đứa con hoang đàng mỗi khi tôi tìm kiếm thứ tình yêu xa rời nguồn gốc đích thực của nó. Và tôi được kêu gọi trở thành người cha biết ôm lấy và tha thứ.”
Bạn ở đâu trong bức tranh?
Câu hỏi này vang lên như tiếng vọng của Chúa Thánh Thần. Bạn có phải là người con thứ trở về hay không? Người con lớn tuổi đứng đó và quan sát, có lẽ là đang phán xét chăng? Hay là người hầu thầm lặng? Hay là người cha vẫn chưa học được cách để yêu thương giống như thế này?
Sự chiêm niệm của nghệ thuật Kitô giáo không phải là thụ động. Nó biến đổi chúng ta, nó đưa chúng ta vào một sứ mệnh. Khuôn mặt của người cha trong bức tranh của Rembrandt giống với khuôn mặt của Thiên Chúa. Nhưng nó cũng phải giống như của bạn, của tôi và khuôn mặt của mọi cộng đồng Kitô giáo dám mở rộng những cánh cửa và trái tim mình.
Luôn luôn có thể quay về
Dụ ngôn về đứa con hoang đàng không có kết thúc khép kín. Bản văn không cho chúng ta biết liệu người con cả có tham gia bữa tiệc hay không. Chúng ta cũng không biết điều gì xảy ra tiếp theo. Bởi vì mỗi người đều viết nên kết thúc. Giáo Hội viết nên kết thúc đó ngày hôm nay. Chúng ta viết nên kết thúc đó khi chúng ta tha thứ, khi chúng ta xưng tội, khi chúng ta ôm lấy, khi chúng ta trở về.
Mong rằng việc chiêm ngắm kiệt tác này sẽ truyền cảm hứng cho chúng ta để chào đón và trở về, để tha thứ và được tha thứ. Bởi vì trong nhà Cha luôn có ánh sáng, lương thực… và lời ca tụng.
Tác giả: Javier Ferrer García – Nguồn: Exaudi (02/7/2025)
Chuyển ngữ: Lm. Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên
