Sidebar

Thứ Sáu
29.03.2024

Tuần Thánh trong văn chương nghệ thuật - tt



In suprémæ nocte coenæ Vào đêm Bữa Tiệc Sau Cùng
Recúmbens cum frátribus Ngồi với các anh em,
Observáta lege plene Trước nhất chu toàn giới luật
Cibis in legálibus, Người, ăn Chiên Vượt Qua;
Cibum turbæ duodénæ Sau đó, bằng chính tay mình,
Se dat suis mánibus. Người hiến mình, làm của ăn cho các Tông Đồ.


Tuy nhiên, lịch sử đầy những chuyện hiến tình chỉ để bị làm ngơ, từ chối hay phản bội. Thánh Tôma nhấn mạnh: chỉ có trái tim biết yêu mới tri nhận được Chúa Kitô và được Người thẩm thấu. 

Verbum caro, panem verum Trước là lời, bánh tự nhiên,
Verbo carnem éfficit: Bằng Lời, Người biến bánh thành Thịt:
Fitque sanguis Christi merum, và rượu thành Máu Chúa Kitô;
Et si sensus déficit, Và nếu giác quan không nhận ra
Ad firmándum cor sincérum chỉ có đức tin mới đủ
Sola fides súfficit. để củng cố trái tim thành thật


Chúa Kitô không để lại một giáo huấn cố định bằng văn bản. Trước đây, Người nói rải rác; giờ đây, Người cẩn thận tập trung vào bàn tay Người. Người tạo ra một cộng đồng, các chứng nhân sống động sẵn sàng gặp gỡ Người và làm chứng cho Người bằng cách tham dự vào chính việc hiến mình của Người với hành vi yêu thương. 

Chúa Kitô kết thúc bữa ăn bằng các Thánh Vịnh ngợi khen. Thánh Tôma kết thúc bài thánh ca của ngài bằng cách tập chú vào Chúa Kitô vẫn còn ở bàn ăn, vẫn còn đang trao ban mình Người cho những kẻ tiếp nhận Người. Bạn không thể dửng dưng đối với tình yêu bằng thân xác. Bạn phải đáp trả bằng tất cả con người của bạn.

Tantum ergo Sacramétum Vì thế, sấp mình thờ lạy,
Venerémur cérnui: Chúng ta tôn kính Bí Tích cực trọng,
Et antíquum documéntum Hơn các hình thức thờ phượng xưa
Novo cedat rítui: Các nghi thức ơn thánh mới trổi vượt;
Præstet fides suppleméntum Đức tin sẽ bổ túc
Sénsuum deféctui. cho các thiếu sót của giác quan.
Genitóri, Genitóque Cho Chúa Cha và Chúa Con
Laus et jubilátio, hãy dành ca ngợi và mừng vui, chào kính,
Salus, honor, virtus quoque vinh dự, và quyền uy
Sit et benedíctio: cùng chúc tụng,
Procedénti ab utróque và cho Thánh Thần từ mỗi hai Đấng phát xuất
Compar sit laudátio. ca ngợi tương tự.
Amen. Amen


(Xin xem phục lục 2: bản dịch "Pange lingua" của Sách Lễ Rôma ấn bản năm 1962)
__________________________________________________________________________________
Phụ Lục
(1)

Stábat Máter dolorósa Mẹ đứng lặng bên Thánh giá thương đau,
Iuxta Crúcem lacrimósa, Chốn đây xác Con tan nát gục đầu ;
Dum pendébat Fílius. Chan hoà đôi mắt tuôn lệ sầu
Cúius ánimam geméntem, Lòng Mẹ nức nở rên xiết đớn đau,
Contristátem et doléntem Trái tim xót xa se thắt nghẹn ngào,
Pertransívit gládius. Khác gì gươm sắc đâm lọt vào.
O quam trístis et afflícta Lạy Mẹ đáng được chúc phúc kính tôn,
Fúit ílla benedícta Của Con Một yêu nay đã không còn,
Máter Unigéniti ! Ôi Mẹ ôi biết bao sầu buồn !
Quae maerébat et dolébat, Kìa Mẹ nhân hiền thổn thức tâm can,
Pía Máter, dum vidébat Đớn đau ngắm xem muôn nỗi nhục nhằn,
Nati póenas ínclyti. Trên người Con Thánh mang tội trần.
Quis est hómo qui non fléret, Nào ai nỡ nhìn Mẹ Chúa Ki-tô
Mátrem Chrísti si vidéret Với bao xót xa đau đớn vô bờ,
In tánto supplício ? Ai người không mắt tuôn lệ mờ ?
Quis non pósset contristári, Nào ai trông Mẹ thống thiết bi ai
Chrísti Mátrem contemplári Gánh chung đớn đau cùng với Con Ngài,
Doléntem cum Fílio ? Ai người không xót thương ngậm ngùi ?
Pro peccátis súae géntis Mẹ nhìn Chúa Giê-su dưới mưa roi
Vídit Jésum in torméntis, Trút lên xác thân dập nát tơi bời
Et flagéllis súbditum. Chính vì tội lỗi dân của Người.
Vídit súum dúlcem nátum Mẹ nhìn Con mình rất đỗi khoan nhân,
Moriéndo desolátum, Phút giây lâm chung đau đớn muôn phần
Dum emísit spíritum. Đến tận khi tắt hơi lìa trần.
Eia Máter, fons amóris, Lạy Mẹ chính là nguồn suối mến yêu,
Me sentí re vim dolóris Giúp con thấy uy lực nỗi u sầu,
Fac, ut técum lúgeam. Để cùng Mẹ thiết tha nguyện cầu.
Fac ut árdeat cor méum Nguyện xin đốt lòng con sốt sắng luôn,
In amándo Chrístum Déum, Mến yêu Chúa Ki-tô hết tâm hồn,
Ut síbi compláceam. Vâng phục Thánh ý cho vẹn tròn.
Sáncta Máter, ístud ágas, Lạy Thánh Mẫu nguyện in dấu trong con
Crucifíxi fíge plágas Vết thương Đấng trên thập giá khốn cùng,
Córdi méo válide. Xin được ghi khắc sâu vào lòng.
Túi Náti vulneráti, Mẹ ơi xin để con cái sớt chia
Tam dignáti pro me páti, Đớn đau Đấng mang thương tích ê chề,
Poénas mécum dívide. Chết vì tội lỗi con nặng nề.
Fac me técum pie flére, Mẹ cho con được than khóc không nguôi
Crucifíxo condolére, Đấng chịu đóng đinh, hiệp thông với Người,
Donec égo víxero. Tỏ lòng thảo hiếu cho trọn đời.
Iuxta crúcem técum stáre, Con ao ước được cùng đứng ngay bên
Et me tíbi sociáre Thánh Giá đau thương tỏ nỗi ưu phiền,
In plánctu desídero. Chung lời than khóc bên Mẹ hiền.
Vírgo vírginum praeclára, Lạy Đức Nữ Trinh trên các nữ trinh,
Míhi iam non sis amára, Với con tỏ ra cay đắng sao đành,
Fac me técum plángere. Xin cùng than khóc với lòng thành.
Quando córpus moriétur, Ngày kia xác thân con sẽ tiêu tan,
Fac ut ánimae donétur Khứng ban cho con vinh phúc thiên đàng,
Paradísi glória. Khi hồn con thoát ly phàm trần.
Amen. Amen.



(2)

Chúng tôi kính lạy và ngợi khen sự mầu nhiệm Mình Thánh rất sang trọng, Máu Thánh rất châu báu vô cùng, xưa bởi lòng Đức Bà Maria đồng trinh sạch sẽ mà ra, đã để Mình trong phép mầu nhiệm này, để được ở cùng chúng tôi: là đêm sau hết, khi Người còn ngồi cùng các đầy tớ mà ăn bữa tối, là bữa trọng trên hết các bữa; khi đã giữ cho đủ các phép đạo cũ truyền lại mà ăn bữa này, đoạn mới phó mình cho mười hai đầy tớ lấy làm của ăn. Ngôi thứ Hai ra đời làm Người phán một lời phép tắc vô cùng, mà làm cho bánh thật trở nên Mình Người, cùng làm cho rượu nho hóa nên Máu Người thật; vì vậy dù là con mắt chúng tôi xem chẳng thấy, thì phải có đức Tin cho được vững lòng. 
Vậy chúng tôi phải thờ lạy phép Rất Thánh Rất Trọng dường ấy, vì các phép trong đạo cũ chẳng bằng phép này, thì chúng tôi phải có lòng tin cho bền, thay vì con mắt chúng tôi xem thấy, chúng tôi phải ngợi khen Đức Chúa Cha, Đức Chúa Con, Đức Chúa Thánh Thần, cùng thờ lạy kính mến ngợi khen và hát mừng sự mầu nhiệm Rất Thánh này đời đời chẳng cùng. Amen.

Vũ Văn An
552    21-04-2019