Để được gọi là một giáo xứ hay giáo họ, điều kiện căn bản và cần thiết là phải có một số người cùng chung một niềm tin vào Thiên Chúa qua việc họ đã lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy, các tín hữu này họp nhau lại thành một cộng đoàn tại nơi họ đang cư ngụ. Điều quan trọng sau nữa là cộng đoàn này phải được Đức Giám mục Giáo phận công nhận và bổ nhiệm một hay hai vị linh mục để thay mặt ngài mà lãnh đạo, dẫn dắt cộng đoàn dân Chúa tại địa bàn này.
Nếu nói Cha sở là “linh hồn” của một giáo xứ hay giáo họ, thì bên cạnh cha luôn phải có Hội đồng Mục vụ Giáo xứ (HĐMV), các vị này là cánh tay nối dài và đắc lực giúp cha sở coi sóc xứ đạo được trọn bề, sâu sát và tốt đẹp hơn. Tuy nhiên, nếu một giáo xứ hay giáo họ vì một lý do nào đó có thể vắng bóng cha xứ trong nhiều tuần hay thậm chí nhiều tháng, (chẳng hạn như khi cha đi chữa bệnh, đi nước ngoài…), thì việc cử hành Thánh lễ Chúa bhật hoặc ban các bí tích trong trường hợp nguy tử thì vị đại diện ban HĐMV có trách nhiệm mời Cha ở giáo xứ khác đến giúp hoặc nhờ Cha quản hạt điều động. Như vậy, giáo xứ có thể trong một thời gian không có cha sở, thế nhưng giáo xứ đó không thể thiếu vắng sự hoạt động của Hội đồng Mục vụ được! Nói như thế để thấy rằng vai trò của HĐMV trong các sinh hoạt và phụng vụ của một giáo xứ hay giáo họ là quan trọng và cần thiết như thế nào!
Ở nhiều giáo phận, nhiệm kỳ của HĐMV hiện nay là bốn năm, thường thì giáo dân sẽ bầu chọn những người có đạo đức, có uy tín và có khả năng vào HĐMV, đặc biệt là Ban Thường vụ. Tuy nhiên, tuỳ từng hoàn cảnh của giáo xứ, giáo họ mà Cha sở cũng có thể sử dụng quyền chỉ định sau khi đã bàn bạc, tham khảo ý kiến của những người mà ngài sẽ bố trí vào các chức vụ khi những vị này đã vui lòng chấp thuận (nhất là Ban Thường vụ). Tuy vậy, ở trường hợp này nếu giáo dân không đồng thuận thì việc điều hành của HĐMV sẽ gặp khó, bởi vì dân chúng sẽ bất hợp tác vì theo quan điểm chung thì những người được bầu ra phải từ chính bà con giáo dân.
Trong nhiều giáo xứ, giáo họ, việc bầu ban HĐMV cũng có khi gặp khó khăn; bởi vì có những “ứng viên” không muốn mình bị ràng buộc vào bổn phận và trách nhiệm của HĐMV. Tuy vậy, bên cạnh đó vẫn có phần đông các tín hữu rất muốn đóng góp một cách tích cực công sức của mình vào việc xây dựng và phát triển của giáo xứ, giáo họ, nhất là hiện nay các Vị Chủ Chăn đang kêu gọi xây dựng một cộng đoàn sống trong tinh thần Hiệp hành - Hiệp thông, Tham gia và Sứ vụ.
Người xưa vẫn theo quan niệm rằng: “Đã mang tiếng ở trong trời đất, thì phải có danh gì với núi sông!” (Nguyễn Công Trứ) Người Công giáo cũng mong muốn bản thân mình có những đóng góp thiết thực và cụ thể vào sự phát triển của khu xóm và đặc biệt của xứ đạo để cho bộ mặt của xứ đạo ngày càng thêm tiến triển và tốt đẹp hơn.
Thật ra, khi đối chiếu giữa cái được và cái mất khi tham gia vào HĐMV, chúng ta thấy cái mà các thành viên của HĐMV sẽ được nhiều hơn và đáng trân quý hơn. Những cái được có thể là: được gần gũi và sát cánh với Cha sở để cùng phục vụ cộng đoàn Dân Chúa; được cộng đoàn kính trọng và yêu thương; được sống trong môi trường tự rèn luyện mình để trở nên chịu khó hơn, hy sinh hãm mình hơn để xứng đáng với vai trò mà người là thành viên của HĐMV phải có... Nhưng cũng có những cái tạm gọi là mất. Tất nhiên khi tham gia vào HĐMV thì phải hy sinh thời gian và công sức; hy sinh việc nhà để thực hiện việc chung, phải đóng góp tài chánh, vật chất để phục vụ và xây dựng giáo xứ, giáo họ;...
Nói chung, là cái mà người tham gia vào HĐMV được là sẽ nhiều và những cái gọi là mất sẽ trở thành cái được vì sự hy sinh đó, những cái mất đó sẽ trở lên như những của lễ dâng lên Thiên Chúa, góp phần làm sáng Danh Ngài và mang lại lợi ích cho phần hồn của chính bản thân người tham gia vào HĐMV.
Ước mong rằng mọi tín hữu đều sẵn sàng đáp lại sự tín nhiệm của dân Chúa mà có những cố gắng, phấn đấu để góp phần vào việc xây dựng một cộng đoàn giáo xứ, giáo họ ngày càng tốt đẹp hơn khi được bầu vào HĐMV. Đó chắc chắn sẽ là ước mong của Đức Giám mục Giáo phận và cũng là của Thiên Chúa, Đấng chúng ta phải có nghĩa vụ tôn thờ và phụng sự.
Tác giả: Đaminh Trần Văn Chính
(Bài viết được CTV gởi về BBT Web GPVL)
