Ngày 21 tháng 11-2017, Viện bảo tàng Vatican và Hội Đầu tư Văn hóa Trung quốc loan báo, kể từ tháng 3-2018, hai cuộc triển lãm sẽ được tổ chức cùng một lúc ở Vatican và Trung quốc. Bà Barbara Jatta, giám đốc các Viện bảo tàng Vatican giải thích, sự kiện này phát huy “ngoại giao qua nghệ thuật” như Đức Phanxicô mong muốn.

Từ trái qua: Ông Greg Burke, giám đốc Văn phòng báo chí Vatican, ông Zhu Jiancheng, Tổng thư ký Hội Đầu tư Văn hóa Kỹ nghệ Trung Quốc và nghệ sĩ Yan Zhang trong cuộc họp báo tại Vatican, ngày thứ ba 21-11-2017

Bà Barbara Jatta giám đốc các Viện bảo tàng Vatican ở giữa

Theo bà Barbara Jatta, nghệ thuật có thể là một động lực phi thường cho đối thoại giữa các dân tộc. Hai cuộc triển lãm tổ chức cùng một lúc là nhằm mở một con đường thân hữu giữa Trung quốc và Vatican. Về phần ông Zhu Jiancheng, giám đốc Hội Đầu tư Văn hóa Kỹ nghệ Trung quốc, ông còn đi xa hơn, theo ông cuộc triển lãm này là rất quan trọng cho sự thông hiểu hỗ tương và tin tưởng của hai bên. Hội Đầu tư Văn hóa Kỹ nghệ Trung quốc là một tổ chức bên cạnh chính quyền.

Củng cố quan hệ bằng hữu

Theo ông Zhu Jiancheng, “trao đổi văn hóa trước quan hệ ngoại giao”, ông cổ động cho việc trao đổi văn hóa giữa Vatican và Trung quốc nhằm tiến đến một sự tiến bộ nhân bản. Ông hy vọng, sự kiện này củng cố triệt để cho quan hệ bằng hữu giữa Trung quốc và Vatican và làm thuận lợi cho sự bình thường hóa bang giao. Bà Barbara Jatta cho biết, các cuộc triển lãm này nằm trong khuôn khổ “ngoại giao qua nghệ thuật” như Đức Phanxicô đã giao phó sứ vụ này cho các Viện bảo tàng.

Tại Rôma, cuộc triển lãm sẽ được tổ chức ở phân bộ dân tộc học của viện bảo tàng. Ở Trung quốc, cuộc triển lãm trước hết tổ chức ở Tử Cấm Thành, Bắc Kinh sau đó sẽ triển lãm tiếp ở các thành phố như Xian, Xiamen và Thượng Hải. Bắt đầu từ tháng 3 – 2018, cuộc triển lãm sẽ kéo dài suốt năm  2018. Để thực hiện hai cuộc triển lãm này, hai bên sẽ cho nhau mượn khoảng 40 tác phẩm. 

Một bước tiến đến một thỏa hiệp?

Trung quốc và Tòa Thánh chưa có quan hệ ngoại giao song phương. Tuy nhiên tháng 2 vừa qua, Hồng y John Tong Hon, Tòa Giám mục Hong Kong cho biết một thỏa hiệp sẽ được tiến hành, khó khăn nhiều nhất vẫn là việc phong các giám mục. Tháng 10 vừa qua, ông Wang Zuoan, giám đốc các quan hệ tôn giáo đã đưa ra hai điều kiện để tiến đến thỏa hiệp. Trước hết Tòa Thánh phải chấm dứt các quan hệ ngoại giao với Đài Loan theo nguyên tắc một Trung quốc thống nhất. Thứ hai là Rôma không can thiệp vào các việc nội bộ của Trung quốc, dù là nhân danh các sinh hoạt tôn giáo.

Thỏa hiệp

Đầu tháng 11, một bài báo của Linh mục Federico Lombardi, chủ tịch Hội Joseph Ratzinger-Bênêđictô, cựu giám đốc văn phòng báo chí Tòa Thánh, khẳng định một thỏa hiệp giữa Trung quốc và Vatican có thể thực hiện được với một vài từ bỏ. Bài viết này đăng trên tạp chí Dòng Tên Civiltà Cattolica, một tạp chí được xem như tạp chí thân cận với Đức Phanxicô.

Ngoài ra ngày 4 tháng 11, bệnh viện Nhi đồng Bambino Gesù thuộc Vatican đã ký với một bệnh viện Trung quốc để đào tạo các bác sĩ Trung quốc. Nhân dịp này, bà Mariella Enoc, giám đốc bệnh viện Bambino Gesù đã đi Trung quốc.

Cũng trong khuôn khổ này, lần đầu tiên trong lịch sử, tháng 5 vừa qua các Viện bảo tàng Vatican đã có được hai bức tranh của nghệ sĩ Zhang Yan, hai bức tranh này tặng cho Đức Giáo hoàng Phanxicô “nhân danh dân tộc Trung quốc”. Nghệ sĩ Zhang Yan là bậc thầy được đào tạo theo truyền thống hội họa cổ truyền Trung quốc, được phong phú thêm với văn hóa ti-bê và với sự giao tiếp với văn hóa Tây phương.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch