Ngày thứ năm 6 tháng 9, khi kêu gọi các nạn nhân làm chứng, các tiểu bang Mỹ New York và New Jersey loan báo họ cho mở các cuộc điều tra độc lập về việc các bậc cao cấp trong Giáo hội công giáo đã bao che các vụ lạm dụng tình dục trong Giáo hội.
Theo tổ chức SNAP, mạng chính trên thế giới của các nạn nhân do các linh mục lạm dụng (Survivors Network of Those Abused by Priests), thì có ít nhất mười hai tiểu bang cũng sẽ tiến hành một cuộc điều tra tương tự.
Đâu là các sự việc mới?
Phong trào giải phóng lời tiếp tục lan rộng ở Mỹ. Ba tuần sau bản công bố của Bồi thẩm đoàn Pennsylvania về việc từ những năm 1950, có “ít nhất một ngàn trẻ em” bi hơn “300 linh mục săn mồi” lạm dụng ở bang Pennsylvania, ngày 6 tháng 9, các tiểu bang New York và New Jersey kêu gọi các nạn nhân ra làm chứng. Cả hai bang loan báo mở các cuộc điều tra độc lập về việc xử lý và có thể có việc bao che của các cấp bậc công giáo trong các vụ lạm dụng này.
Các bang thiết lập một số số điện thoại, một trang Internet để thu thập các lời chứng… Trong một bản thông báo, bà Barbara Underwood, Tổng chưởng lý tòa án New York đã nhấn mạnh: “Các nạn nhân của bang New York xứng đáng được nghe và chúng tôi sẽ làm những gì trong quyền lực của chúng tôi để có được công lý cho họ”.
Theo một thông tin được ông Dennis Poust, phát ngôn viên của các giám mục bang New York xác nhận thì hiện nay tòa đang triệu tập các người có trách nhiệm trong tám giáo phận của bang – bang có gần 7 triệu giáo dân công giáo – để quyết định xem có các vụ bao che các vụ lạm dụng không.
Trong quá trình này, ông Gurbir Grewal, Tổng chưởng lý bang New Jersey cũng đã kêu gọi các nạn nhân làm chứng và thành lập một nhóm làm việc do một cựu chưởng lý chuyên ngành trong các tội ác có tính cách tình dục để điều tra các lạm dụng của hàng giáo sĩ ở bang New Jersey.
Vào cuối tháng 8, dưới áp lực của các hiệp hội nạn nhân, tiểu bang Missouri cũng đã mở một cuộc điều tra. Đức Giám mục Robert Carlson, giáo phận Saint Louis đã mời các nhà điều tra đến kiểm tra hồ sơ của giáo phận.
Khuyến khích các sáng kiến này, tổ chức SNAP cho biết có ít nhất mười hai bang trên nước Mỹ “bí mật tiến hành cuộc điều tra hay dự trù sẽ làm” và kêu gọi các bang khác cũng làm.
Các cuộc điều tra này được thực hiện như thế nào?
Các lời khai được thu thập trên nền tảng của các lời khai mới sẽ cung cấp tài liệu cho các cuộc điều tra đang tiến hành. Nếu tài liệu nhiều và nòng cốt, họ có thể giúp các công tố viên địa phương triệu tập “bồi thẩm đoàn, hội đồng xét xử do một nhóm người dân được chọn vào xét xử” để điều tra các khiếu nại và buộc nhân chứng phải nói. Trong thủ tục tố tụng của Mỹ, công tố viện có thể đưa ra các phán quyết của mình trong một vụ xử của bồi thẩm đoàn để quyết định xem có đủ hay không đủ yếu tố để kiện.
Và đây là điều đã tiến hành ở Pennsylvania, công tố viên Josh Shapiro đã giao cho cơ quan địa phương chịu trách nhiệm soạn thảo, sau khi xem xét “hơn nửa triệu tài liệu nội bộ của giáo phận” và lắng nghe hàng chục nhân chứng để đưa ra bản báo cáo cuối cùng của mình.
Ở bang New Jersey, công tố viên Gurbir Grewal đã thông báo, nhóm làm việc do ông thành lập đã được phép, qua trung gian “bồi thẩm đoàn”, triệu tập các nhân chứng mà ông cho là cần thiết và yêu cầu họ cung cấp tài liệu.
Theo luật pháp có hiệu lực ở các bang khác nhau về thời hiệu, điều tra, nếu họ xác định có các trường hợp mới, thì sau đó có thể dẫn đến bồi thường tài chính cho các nạn nhân. Ví dụ, ở bang New York, chỉ những nạn nhân đã bị tấn công tình dục là trẻ em và đã nộp đơn khiếu nại trước 23 tuổi sẽ có cơ hội được giải quyết tại tòa án, cả dân sự và tội phạm.
Tại sao các thủ tục này bây giờ mới được đưa ra?
Các tuần vừa qua, trên trang web của mình, tổ chức SNAP đã mời tất cả cư dân mạng viết thư lưu ý các chính trị gia để họ mở các thủ tục điều tra trên khắp đất nước, các cuộc điều tra mới này là kết quả của trận “sóùng thần” của báo cáo Pennsylvania. Đối với nhiều người, họ sẽ ngạc nhiên khi thấy chỉ có bang Pennsylvania mới là bang duy nhất của hệ thống bao che khổng lồ này. Ông Gurbir Grewal nhấn mạnh: “Chúng tôi có nhiệm vụ làm cho người dân New Jersey biết có các vụ này ở đây hay không”.
Vào tháng 7, vụ hồng y Theodore McCarrick bị loại ra khỏi hồng y đoàn vì lạm dụng tình dục đã làm nhiều người công giáo ngạc nhiên, vụ này góp phần trong phong trào giải phóng lời cho các nạn nhân. Hồng y McCarrick là hồng y thế giá của giáo phận Washington. Vấn đề cần biết bây giờ là vì sao mãi đến bây giờ mới hành động, sau gần mười lăm năm khi các ký giả của báo Boston Globe công bố cuộc điều tra được tiến hành vào năm 2002 về các lạm dụng tình dục trong thành phố do một số linh mục Mỹ phạm và bị che đậy trong nhiều năm.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
