Hai tuần trước, vào một chiều thứ hai khi tôi chuẩn bị viết một bài về nước Xuđăng thì Nhà thờ Đức Bà bốc cháy. Hàng ngàn hình ảnh và dòng cảm xúc cuốn đi việc chuẩn bị viết bài này, nhưng bây giờ nó trở lại như một sự cần thiết phải nói lên. Một vài hình ảnh, một vài hành động bị lọt ra khỏi bối cảnh thời sự nóng bỏng, bị lọt ra khỏi sức mạnh của hình ảnh, nhưng ý nghĩa của nó vẫn tàng ẩn dưới lòng đất, như nhựa cây thiêng liêng.
Vì thế hôm nay chúng tôi trở lại với nước Xuđăng. Đất nước này đã mất miền Nam, miền Nam trở thành một nước độc lập và vẫn còn mang dấu ấn của hàng chục năm xung đột chủng tộc, ý thức hệ hồi giáo và tội ác chiến tranh. Và bây giờ cuộc nổi dậy ôn hòa của một dân tộc nghèo khổ đã lật đổ Omar el-Bechir, nhà độc tài độc ác đã nắm quyền trong 30 năm tưởng như không thể lật đổ được. Cho đến bây giờ nước Xuđăng đã thành công để bảo vệ cuộc cách mạng mà các tướng đã dự định thâu quyền. Chiến thắng này nhắc đến chiến thắng của người Algeria, nhưng chiến thắng này là một trong các chiến thắng đáng kể nhất vì nước Xuđăng không có một xã hội dân sự mạnh mẽ. Chiến thắng này cho thấy sức mạnh tập thể to lớn.
Một vài hình ảnh, một vài hành động bị lọt ra khỏi bối cảnh thời sự nóng bỏng, bị lọt ra khỏi sức mạnh của hình ảnh, nhưng ý nghĩa của nó vẫn tàng ẩn dưới lòng đất, như nhựa cây thiêng liêng.
Chính sức mạnh thiêng liêng này đã thúc đẩy một số dân tộc đi đến sự chống đối ôn hòa, đưa đến việc làm cho một số cá nhân bình thường thành anh hùng, hy sinh hết mình, đôi khi hy sinh đến cùng cực khi chuyện thiết yếu bị đe dọa.
Sáng chúa nhật Phục Sinh 21 tháng 4 ở thành phố Batticaloa miền đông Sri Lanka, 600 người đang cầu nguyện bên trong nhà thờ tin lành Zion, trong đó có rất nhiều trẻ em đi học giáo lý. Ông Ramesh Raju, một thiện nguyện viên đứng ở cổng nhà thờ để giữ an ninh. Khi một người đàn ông đến nhà thờ với hai túi xắc lớn, ông Raju có linh tính người này có ý đồ xấu. Ông yêu cầu người này để túi xắc bên ngoài. Ông lớn tiếng đòi hỏi. Bổng tên khủng bố làm nổ bom. Ông Raju chết tại chỗ cùng với 28 người khác. Hành động của ông đã cứu cuộc đời của rất nhiều người đang ở bên trong nhà thờ. Ông Ramesh Raju, 40 tuổi là cha của hai em bé.
Vài ngày sau ở nguyện đường Poway, San Diego miền nam bang California, cũng một ngày cuối cùng mừng lễ Vượt Qua. Một thanh niên loạn óc 19 tuổi, nuôi hận thù người hồi giáo và do thái giáo vào nguyện đường trong khi mọi người đang dự lễ. Lần này là bà Lori Kaye 60 tuổi can thiệp, bà hy sinh mạng sống mình để cứu nhiều người khác.
Chúng ta trở lại với nước Xuđăng, ở xa hơn về phía nam bán cầu. Năm 2011, sau nhiều năm nội chiến, người dân miền nam chủ yếu là tín hữu kitô đã giành được độc lập. Nhưng việc thành lập nước Nam Xuđăng là một thất vọng. Nhanh chóng các cựu du kích quân bắt đầu thanh toán nhau. Từ năm 2013, cuộc xung đột đã làm cho hàng chục ngàn người, thậm chí cả trăm ngàn người là nạn nhân, không kể hàng trăm ngàn người buộc phải di tản trên một dân số có 12 triệu người.
Ngày 10 tháng 4, Đức Phanxicô, nhà lãnh đạo Giáo hội công giáo và Đức Tổng Giám mục Justin Welby, người đứng đầu Anh giáo đã tổ chức “hai ngày tĩnh tâm” ở Vatican cho các đối thủ hai bên. Sau hai ngày gặp gỡ, và đi ra khỏi nghi thức ngoại giao bình thường, vị giáo hoàng lớn tuổi đã khó nhọc quỳ gối trước các nhà lãnh đạo quân sự và hôn chân họ. Tất nhiên cử chỉ này nhắc lại việc Chúa Giêsu rửa chân cho các môn đệ vào ngày Thứ Năm Tuần Thánh và giống như Chúa Giêsu, Đức Phanxicô kêu gọi một sự đảo ngược các giá trị và hoán cải cá nhân. Và trong bối cảnh của đất nước Xuđăng thì điều này đã nói lên một cái gì. Đứng trước tình trạng cực kỳ bạo lực của nạn khủng bố, của độc tài, của nội chiến, đứng trước hận thù mù quáng dám bôi nhọ danh Chúa thì chúng ta luôn tìm thấy các anh hùng bình thường, các dân tộc bị coi thường và may mắn thay có các giáo hoàng nhắc cho chúng ta điều thiết yếu của sức mạnh thiêng liêng và tất cả những gì còn lại chỉ là những chuyện giả tạo.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
404 02-05-2019
