Năm 2019, các Viện bảo tàng Vatican sẽ triển lãm các tác phẩm có tính cách tôn giáo của nghệ sĩ Andy Warhol.
Các tác phẩm của nghệ sĩ lập dị và nổi tiếng hời hợt Andy Warhol sẽ được triển lãm ở Viện bảo tàng danh tiếng Vatican, một gặp gỡ giữa hai thế giới tưởng như đối lập sẽ được tổ chức năm 2019.
Ngày 30 tháng 1-2018, bà Barbara Jatta, giám đốc cơ quan văn hóa Vatican đã trả lời cho Ban biên tập Vatican News tiếng Đức: “Thật quan trọng cho chúng tôi, là có thể đối thoại được với nghệ thuật đương đại. Chúng ta sống trong thế giới hình ảnh và Giáo hội phải góp phần mình trong cuộc đối thoại này”.
Ngày 28 tháng 1, tạp chí nghệ thuật The Art Newspaper tường thuật, các “thương thuyết cuối cùng” đang diễn ra giữa Viện bảo tàng Andy Warhol ở Pittsburgh, nước Mỹ, thành phố quê quán của nghệ sĩ và Viện bảo tàng Vatican để triển lãm tất cả các tác phẩm có tính cách tôn giáo của nghệ sĩ.
Tầm quan trọng của các bức tượng
Theo ông Alain Cueff, sử gia về nghệ thuật, giáo sư Trường Cao đẳng nghệ thuật trang trí ở Paris (ENSAD) thì mẫu hình các bức tượng là nền tảng để mô tả các tác phẩm của nghệ sĩ Warhol.
Tác giả Michel Nuridsany, người viết tiểu sử của nghệ sĩ được nhà xuất bản Flammarion ấn hành, nhấn mạnh đến khía cạnh hình tượng trong tác phẩm của Warhol, ông vẽ nhiều các hình tượng của Marylin hay Jacky cho thấy hình thức tôn sùng ảnh tượng, một nét đặc biệt xuất thân từ truyền thống công giáo đông phương, một chủ đề được quan tâm trong cuộc triển lãm này.
Được nuôi dưỡng trong văn hóa chính thống giáo, đặc biệt với các hình thức ảnh tượng, cùng với cha mẹ, Andy Warhol đi lễ nhiều ngày trong tuần ở nhà thờ Thánh Gioan- Chrysostome ở Pittsburgh.
Một linh đạo kitô học
Sử gia nghệ thuật giải thích: “Lớn tuổi hơn, kinh nghiệm khá đơn độc của ông đánh dấu phong cách hội họa của ông”. Một chi tiết ít được biết, tác phẩm nghệ thuật của Andy Warhol thật ra mang một hình thức kitô-học. Năm 1982, nghệ sĩ vẽ một loạt thánh giá đỏ và vàng trong các tác phẩm lớn về tôn giáo của ông.
Cuộc triển lãm gồm một loạt các đồ hình Crânes, phim ảnh và tài liệu; các bức Thánh giá với các tác phẩm khác như “Vũ khí, dao và thánh giá” (Guns, Knives and Crosse) để ghi nhận cuộc Nội chiến Tây Ban Nha. Nghệ sĩ cũng vẽ nhiều hình các thánh, Đức Mẹ dựa theo các tác phẩm của Léonard, Piero della Francesca hay Paolo Ucello…
Đi tìm sự cứu rỗi
Theo tác giả Alain Cueff, như thế toàn bộ tác phẩm của họa sĩ Andy Warhol là một “suy tư về những chuyện hư ảo”: thức ăn, thể xác, các huyền ẩn của nhập thể, các bức tượng… Ông Alain Cueff là tác giả của một khảo luận về chiều kích tôn giáo trong tác phẩm của nghệ sĩ “Warhol theo hình ảnh của ông” (Warhol à son image, Flammarion, 2009).
Vũ trụ của nghệ sĩ gồm các hình thức đa dạng của nghi thức, của biểu tượng có thể xem như biểu tượng của một hình thức đi tìm sự cứu rỗi.
Trở lại đạo công giáo
Sử gia Alain Cueff giải thích: “Sau này nghệ sĩ Warhol trở lại đạo công giáo, với một đức tin chân thành, ông đóng góp nhiều trong các công việc nhân đạo”. Ông sinh trưởng trong một gia đình di dân người Slovaque, Andrew Warhol có tuổi thơ ấu rất mộ đạo và rất gắn kết với mẹ mình, mẹ của ông rất mộ đạo. Ông mồ côi cha năm 14 tuổi.
Đức tin của nghệ sĩ Andy Warhol được giữ kín rất lâu, các bạn thân của ông cũng không biết, chỉ sau khi ông qua đời, trong một thánh lễ tưởng niệm tại New York năm 1987, một linh mục mới cho biết, chúa nhật nào ông cũng đi lễ và trong những năm cuối đời, ông tham dự vào việc đón nhận các người cùng khốn của giáo xứ. Điều này được xác nhận trong nhật ký của ông.
Năm 1982, bá chủ nghệ thuật pop art đã gặp Thánh Giáo hoàng Gioan-Phaolô II ở Vatican.
Hời hợt nhưng mang tính thiêng liêng, suy đồi nhưng mộ đạo, một tổng hợp các nghịch lý của thế giới Warhol sẽ được khám phá hay tái khám phá trong cuộc triển lãm năm 2019 này.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
