Trong một Tự sắc có tên “Các con là ánh sáng thế gian” (Vos estis lux mundi) được Vatican công bố vào ngày thứ năm 9 tháng -2019, Đức Phanxicô đưa ra các quy luật mới áp dụng cho các giám mục hay linh mục phạm tội tấn công tình dục trên trẻ vị thành niên hay bao che các hành động này.
“Chính anh em là ánh sáng cho trần gian. Một thành xây trên núi không tài nào che giấu được”, bản Tự sắc mới của Đức Phanxicô đã bắt đầu với câu này.
Văn bản này được thiết lập sau cuộc họp thượng đỉnh các chủ tịch hội đồng giám mục trên thế giới vào tháng 2 vừa qua, Vatican đưa ra các biện pháp mới “ở cấp độ phổ quát” để “ngừa và chống” các trường hợp sách nhiễu và bạo hành, “các tội ác phản bội lòng tin tưởng của tín hữu”. Các tu sĩ buộc phải tố cáo các vụ lạm dụng và đưa ra tiến trình phải theo khi việc trình báo liên hệ đến một giám mục.
Hành động cụ thể và hiệu quả
Trong phần mở đầu của bản Tự sắc dài 10 trang, Đức Phanxicô nhắc lại: “Các tội ác lạm dụng tình dục xúc phạm đến Chúa, gây thiệt hại về thể chất, tâm lý, thiêng liêng cho nạn nhân và gây tổn hại cho cộng đồng tín hữu. Để các sự kiện này dưới bất cứ hình thức nào không xảy ra nữa, thì phải có sự hoán cải tâm hồn sâu đậm và liên tục, được chứng thực qua các hành động cụ thể và hiệu quả cho từng người trong Giáo hội”.
Theo ngài, trong tinh thần này, “trước hết trách nhiệm ở trên các người kế nhiệm các tông đồ, tất cả những ai qua cách này cách khác đảm nhiệm sứ vụ trong Giáo hội, những người rao giảng Tin Mừng hay được gọi để phục vụ dân Chúa”.
Mỗi giáo phận có một văn phòng để tiếp nhận các trình báo
Đây là điểm mới trong Tự sắc này: Từ nay đến tháng 6 năm 2020, tất cả các giáo phận trên thế giới phải có “một hay nhiều văn phòng cố định và dễ lui tới để công chúng có thể đến trình báo các vụ lạm dụng tình dục của các giáo sĩ và tu sĩ, việc sử dụng các tài liệu dâm ô trẻ em và việc che đậy các vụ lạm dụng.
Điều khoản 1 của Tự sắc chính xác nêu lên, các tội phạm này không thể không bị phạt: buộc một người nào đó bằng bạo lực, bằng đe dọa, bằng lạm dụng quyền lực để cưỡng bức họ có quan hệ tình dục; vi phạm tình dục với trẻ vị thành niên hay người ở trong tình trạng yếu đuối; sản xuất, trưng ra, tàng trử hay phân phối dù qua máy tính các tài liệu khiêu dâm trẻ em. Các hành động hoặc bỏ sót nhằm can thiệp hoặc tránh né các cuộc điều tra dân sự, điều tra theo giáo luật, hành chánh hoặc hình luật đối với một giáo sĩ hay một tu sĩ” về các tội danh trên.
Buộc phải trình báo
Một bước ngoặt thứ hai: tất cả các giáo sĩ, tu sĩ, nữ tu buộc phải trình báo sớm nhất cho giám mục hay bề trên dòng thông tin mà họ có về các tội phạm này, hoặc họ có lý do chính xác nghĩ rằng một trong các thành viên này đã vi phạm các tội trên”.
Trong một bản thông báo đính kèm, ông giám đốc biên tập Bộ Truyền thông Andrea Tornielli nhấn mạnh: “Cho đến bây giờ, theo một nghĩa nào đó, nghĩa vụ này chỉ liên quan đến lương tâm cá nhân, thì từ nay nghĩa vụ này là quy luật hợp pháp được thiết lập chung”. Nghĩa vụ này không những chỉ áp dụng cho các giáo sĩ và các tu sĩ mà cho tất cả giáo dân có thể thông qua hệ thống này để trình báo các vụ lạm dụng và sách nhiễu.
Nghĩa vụ trình báo với giám mục hay cấp trên của nhà dòng không dính với việc trình báo với pháp luật, tùy theo luật lệ của từng quốc gia liên hệ. Nghĩa vụ này cũng không thay đổi về bí mật tòa giải tội, bí mật này vẫn là “bí mật tuyệt đối và bất khả xâm phạm”.
Khi giám mục là người phạm tội
Cuối cùng Tự sắc Các con là ánh sáng thế gian lấp một khoảng trống nghiêm trọng: khi giám mục hay bề trên dòng phạm tội. Trong trường hợp này, trình báo phải được gởi trực tiếp về Tòa Thánh hay với Trưởng Giáo chủ (vị Tổng Giám mục đứng đầu giáo tỉnh), như thế vai trò của Trưởng Giáo chủ được tăng cường.
“Trừ khi việc trình báo không có cơ sở, người có trách nhiệm ngay lập tức phải xin bộ liên hệ mở cuộc điều tra. Trong ba mười ngày, phải chọn người có trách nhiệm tiến hành cuộc điều tra, trên nguyên tắc là trưởng giáo chủ mở cuộc điều tra. Ông Andrea Tornielli ghi nhận, “đây là lần đầu tiên có sự đòi hỏi các bộ liên hệ phải hành động nhanh như thế”.
Trong khi văn phòng giáo luật thường bị chỉ trích làm việc chậm chạp, bây giờ họ phải chuyển cho Tòa Thánh hàng tháng “ghi nhận thông tin về tình trạng điều tra” và ngoại trừ có lý do chính đáng, công việc phải kết thúc “trong thời hạn 90 ngày”. Và phải được “những người có đủ khả năng” giúp đỡ, “đặc biệt phải cần sự hợp tác của giáo dân”.
Đối xử với nạn nhân “với nhân phẩm và tôn trọng”
Điểm cuối cùng nhưng không kèm phần quan trọng, Điều khoảng thứ tư là việc “bảo vệ những người trình báo, nghiêm cấm “mọi thành kiến, trả thù hay kỳ thị”.
Tự sắc tái khẳng định nguyên tắc giả định vô tội của người bị điều tra, họ được thông báo về chính cuộc điều tra khi điều này được Bộ có thẩm quyền yêu cầu.
Còn về các nạn nhân và gia đình của họ, Đức Giáo hoàng đòi hỏi họ phải được “đối xử với nhân phẩm và tôn trọng”. Họ sẽ có được sự “tiếp nhận, lắng nghe và tháp tùng, một hỗ trợ về mặt thiêng liêng và cả hỗ trợ về mặt y khoa, trị liệu, tâm lý tùy theo từng trường hợp”.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
339 10-05-2019
