Đức Hồng y Giuse Trần Nhật Quân, cựu Tổng Giám mục Hong Kong gặp Đức Phanxicô tháng 1 vừa qua ở Rôma, để bày tỏ sự từ chối hợp tác với Bắc Kinh của mình. Vatican Media L’Osservatore Romano/AP
lefigaro.fr, Jean-Marie Guénois, 2018-02-06
Chưa bao giờ một thỏa hiệp giữa Vatican và Bắc Kinh lại tiến gần như vậy. Lần họp thứ 13 của nhóm làm việc của Đức Phanxicô sẽ họp ở Vatican vào cuối tháng 2 – 2018 sẽ quyết định vấn đề này. Nhóm làm việc do Đức Phanxicô thành lập năm 2014. Một tài liệu sẽ được ký bởi hai phái đoàn, Trung quốc và Vatican, hai phái đoàn sẽ họp rất kín đáo và luân phiên ở Rôma và Bắc Kinh, giải tỏa 70 năm cắt đứt quan hệ ngoại giao từ khi Mao Trạch Đông lên nắm chính quyền ngày 1 tháng 10 năm 1949.
Thỏa hiệp mà bây giờ đã có các điểm được sự đồng ý giữa ngoại giao Vatican và chính quyền Trung quốc về việc phong chức các giám mục công giáo: nếu Rôma chấp nhận trong tiến trình tuyển chọn các giám mục tương lai có sự cộng tác Hội yêu nước, một hiệp hội công giáo do chính quyền kiểm soát thì Bắc Kinh chấp nhận Đức Giáo hoàng là người có tiếng nói cuối cùng trong các vụ phong chức này.
Trung quốc có hàng trăm giám mục, một phần ba thuộc “Giáo hội chui”, bị chính quyền bức bách nhưng luôn trung thành với Rôma. Hai phần ba thuộc “Giáo hội yêu nước”, một tổ chức được chính quyền cộng sản thành lập năm 1957 để làm lu mờ ảnh hưởng của Rôma. Khoảng bốn mươi trên một trăm địa phận không có giám mục.
Người công giáo Trung quốc có khoảng 12 triệu tín hữu trên tổng số 1 tỷ 400 000 người dân. Họ bị chia rẽ giữa “chính thức” và “chui” nên bị trì trệ. Đạo tin lành phát triển mạnh với gần 100 triệu tín hữu, họ cũng bị chính quyền bức bách.
Các yếu tố này đã thúc đẩy Đức Phanxicô làm việc để hiệp nhất hai Giáo hội, chính thức và chui. Đi theo đường hướng của Đức Bênêđictô XVI năm 2007 trong bức thư nổi tiếng ngài “gởi cho tín hữu Trung quốc”, Đức Phanxicô đã lên một chương trình cụ thể với một hội đồng đối thoại nhằm giải quyết vấn đề gai góc là vấn đề phong chức các giám mục.
“Vâng lời trong tình phụ tử”
Hai dấu hiệu cho thấy sự giải tỏa sắp tới. Ngày 6 tháng 2, báo Global Times, nhật báo của Chính quyền, cho biết công việc xích lại gần nhau này “sớm muộn” gì cũng diễn ra và khen ngợi “hình ảnh tích cực” của Đức Phanxicô trong lòng người dân Trung quốc và sự “minh triết” của ngài.
Một dấu hiệu khác là chuyến đi Trung quốc ngày 25 tháng 12 – 2017 của Đức ông Claudio Maria Celli, một chuyên gia lâu ngày của hồ sơ Vatican-Trung quốc. Đức ông đã gặp hai giám mục chui, Giám mục Phêrô Trang Kiện Kiện (Peter Zhuang Jianjian) và Giám mục Joseph Guo Xijin, – hai giám mục chủ chốt của giáo hội chui – họ chống đối rất mạnh mọi viễn cảnh thỏa hiệp, để xin họ vâng lời Đức Giáo hoàng “trong tình phụ tử”.
Việc này đã làm cho Đức Hồng y Giuse Trần Nhật Quân phản ứng mạnh. Ngài nói đến sự “phản bội” nhân danh những người công giáo Trung quốc bị bách hại vì họ luôn từ chối hợp tác với chế độ cộng sản. Đức Hồng y Quân đã đến Rôma vào giữa tháng 1 – 2018 để trình bày vấn đề với Đức Giáo hoàng. Nhưng vào cuối tháng 1, Vatican đã công khai xác nhận không thay đổi đường hướng trong việc thương thuyết với Bắc Kinh.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
