Những “vị tử đạo mới” được Đức Giáo hoàng tưởng niệm vào Chúa nhật là ai?

Antoine Mekary | ALETEIA

Gần 1.700 Kitô hữu đã được ghi nhận là tử đạo kể từ năm 2000. Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã tưởng niệm các ngài tại Rôma trong một cử hành long trọng của Năm Thánh.

Vào Chúa nhật, ngày 14 tháng 9, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã chủ sự một cử hành đại kết tại Vương cung Thánh đường Thánh Phaolô Ngoại Thành ở Rôma, với sự hiện diện của đại diện từ 24 giáo phái Kitô giáo. Được tổ chức như một phần của Năm Thánh, buổi lễ tưởng niệm sự tử đạo của 1.624 Kitô hữu đã bị giết hại vì đức tin của mình kể từ đầu thế kỷ XXI.

Danh sách các vị tử đạo đương thời này gợi nhớ đến một danh sách tương tự được biên soạn cho Năm Thánh 2000 theo yêu cầu của Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Vị Giáo hoàng người Ba Lan này đã vinh danh nhiều nạn nhân của các hệ tư tưởng thế kỷ XX - đặc biệt là chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa Quốc xã - mà ký ức của các ngài vẫn tiếp tục được lưu giữ tại Vương cung Thánh đường Thánh Bartôlômêô trên đảo Tiber ở Rôma.

Với tinh thần tương tự, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã mong muốn đổi mới sáng kiến ​​này, giao phó nhiệm vụ vào năm 2023 cho một ủy ban mới gồm các chuyên viên. Mặc dù danh sách cập nhật vẫn chưa được công bố, các thành viên ủy ban nhấn mạnh rằng đây không phải là sự công nhận chính thức về các vị tử đạo - điều đòi hỏi một cuộc điều tra theo giáo luật lâu dài để tuyên phong chân phước - mà là một hồ sơ lịch sử đáng tin cậy về những người đã chết vì đức tin của mình hoặc để bảo vệ các giá trị liên quan trực tiếp đến đức tin.

Antoine Mekary | ALETEIA

Chính trong viễn cảnh “đại kết bằng sự đổ máu” này mà một số vị tử đạo được liệt kê cũng thuộc các giáo phái Kitô giáo khác. Tại một hội nghị ngày 9 tháng 9 tại Nhà thờ Thánh Bartôlômêô, Đức Hồng Y Marcello Semeraro, Tổng trưởng Bộ Phong Thánh, lưu ý rằng văn phòng của ngài có khả năng công nhận các vị tử đạo từ các giáo phái khác, mặc dù không phải ngài làm như vậy “vì phép lịch sự.”

Vị Hồng y người Ý bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với mục sư Tin lành Dietrich Bonhoeffer, người bị hành quyết trong trại tập trung vì phản đối chủ nghĩa Quốc xã, và bày tỏ tình đoàn kết với các thành viên của các tôn giáo khác bị sát hại chỉ vì đức tin của mình.

Nhiều nạn nhân của chủ nghĩa thánh chiến

So với thế kỷ XX, chân dung của gần 1.700 vị tử đạo của thế kỷ XXI đã thay đổi. Nhiều người là nạn nhân của bạo lực thánh chiến ở Châu Phi, Trung Đông và Châu Á - chẳng hạn như vụ đánh bom vào Lễ Phục Sinh năm 2019 ở Sri Lanka, khiến 269 người thiệt mạng, và vụ hành quyết 21 vị tử đạo thuộc Giáo hội Chính Thống Coptic trên bãi biển năm 2015, những người mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã đưa vào Sổ bộ Tử đạo Rôma với sự đồng ý từ Đức Thượng Phụ Tawadros của Giáo hội Coptic.

Trong số những người được tưởng nhớ có Cha Jacques Hamel, bị giết hại trong Thánh lễ năm 2016; Sơ Maria De Coppi thuộc Dòng Comboni, bị sát hại trong một vụ tấn công khủng bố ở Mozambique năm 2020; và khoảng 40 học sinh Kitô giáo từ 12 đến 17 tuổi, bị thảm sát cùng với các giáo viên của mình tại một trường học ở Mpondwe, Uganda.

Ngoài ra còn có vô số nạn nhân từ các cộng đồng Kitô giáo ở các quốc gia có đa số dân theo Hồi giáo, chẳng hạn như Basharat Masih, bị sát hại tại Pakistan vào năm 2023 vì cố gắng ngăn cản việc ép buộc con gái mình bỏ đạo.

Những vị tử đạo của công lý

Nhiều vị tử đạo ở Mexico, Nigeria và Haiti đã hy sinh mạng sống để chống lại các cuộc xung đột sắc tộc, các băng đảng ma túy và các băng đảng vũ trang như một phần trong chứng tá đức tin hàng ngày của mình. Trong số đó có Sơ Luisa Dell’Orto người Ý, người đã dành 20 năm phục vụ trẻ mồ côi và trẻ em đường phố ở Port-au-Prince trước khi bị sát hại vào năm 2022. Một người khác là giáo lý viên người Congo Floribert Bwana Chui, bị sát hại tại Goma vào năm 2007 sau khi từ chối nhận hối lộ để cho phép thực phẩm hư hỏng được đưa ra thị trường. Vào ngày 15 tháng 6 năm 2024, ngài được tuyên phong chân phước, Giáo Hội công nhận ngài là một vị tử đạo của “lòng trung thực và chính trực đạo đức” ở một đất nước bị tổn thương bởi nạn tham nhũng.

Đức Hồng Y Semeraro nhấn mạnh tầm quan trọng của những chứng nhân này, lưu ý rằng mặc dù một số người không bị giết hại vì lòng căm thù trực tiếp đối với đức tin Kitô giáo, nhưng các ngài đã chết vì, với tư cách là Kitô hữu, các ngài bảo vệ những giá trị không thể tách rời khỏi đức tin ấy - trên hết là công lý.

Theo Cha Angelo Romano, cựu quản nhiệm thánh đường Thánh Bartôlômêô, “một số người trong danh sách dài không chính thức này cuối cùng có thể được chính thức công nhận là tử đạo, những người khác thì không. Và có rất nhiều người mà chúng ta có lẽ sẽ không bao giờ biết đến, mặc dù các ngài là những chứng nhân đích thực.”

Chính Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã tuyên bố vào năm 2023 rằng các vị tử đạo ngày nay “nhiều hơn so với những thế kỷ đầu tiên.”

Tác giả: Camille Dalmas – Nguồn: Aleteia (15/9/2025)
Chuyển ngữ: Lm. Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên