Nói chuyện tầm phào khi Mỹ và Rôma đang cháy!

Triết gia chuyên về chính trị nổi tiếng Leo Strauss từng nói các nhà lý luận và thực hành chính trị ngày nay tệ hơn thời hoàng đế La Mã Neron. Bởi vì ngược với ngạn ngữ xưa, họ không biết họ chỉ đang nói chuyện tầm phào cũng không biết La Mã đang cháy.

Cách đây vài tuần, các giám mục Mỹ có buổi họp thường niên vào tháng sáu ở Fort Lauderdale, và nếu tin vào các bảng báo cáo thì họ cùng nhau bỏ thì giờ ra để thảo luận về các chuyện chính trị thời nay, các thay đổi phải mang lại để hướng dẫn cử tri cho cuộc bầu cử vào giữa nhiệm kỳ.

Ở Rôma, tuần vừa qua, linh mục Dòng Tên Antonio Spadaro, chủ biên tờ báo Văn minh Công giáo, tờ báo bán-chính thức của Vatican và linh mục Marcelo Figueroa, người được Đức Phanxicô đề cử làm phó chủ biên tờ L’Osservatore Romano ấn bản Argentina, đã đăng một bài dài công kích một hiện tượng tôn giáo ở Mỹ: “Tin Mừng Thịnh vượng: nguy hiểm và khác biệt”.

Không như các bài trước của hai người, chẳng hạn như bài nói rằng sự hợp tác giữa phái Phúc âm bảo thủ và người Công giáo là kiểu “đại kết của hận thù”, bài mới này ít gây được sự chú ý. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên.

Dù dù những lời tầm phào về Tin Mừng Thịnh vượng vốn có mối liên hệ với Tổng thống Trump – người gần như là đích ngắm của bài tiểu luận – thì không mấy người am hiểu về tôn giáo ở Mỹ xem phái này là một bộ phận của các nhóm tín ngưỡng đặc biệt quan trọng. Thật ra, giữa đa số các người có tôn giáo, vừa cả ở bên hữu lẫn bên tả, đều xem đây là một tà phái kitô kỳ quặc.

Trong khi đó, một đe dọa quốc tế đối với Giáo hội xuất hiện, cùng một lúc ở nhiều nước: khủng hoảng lòng tin trong ban lãnh đạo công giáo và trong chính Giáo hội, một vấn đề có thể làm cho các mối bận tâm khác, những thứ xét cho cùng chỉ là ngoại vi của cuộc sống và của sứ mạng Giáo hội, trở thành phù phiếm.

Ở Mỹ nhiều người sốc về các tin tức của hồng y Theodore McCarrick, một trong các giám mục công giáo Mỹ nổi tiếng nhất trong hai thập niên vừa qua, khuôn mặt trước công chúng của Giáo hội sau cuộc khủng hoảng lạm dụng tình dục năm 2002, mà bây giờ chính ngài lại là người đi lạm dụng.

Mới đầu có tin đồn về quan hệ của ngài với các người đàn ông đã trưởng thành, hai trong số này đã nhận tiền bồi thường của các giáo phận Metuchen và Newark, nơi hồng y McCarrick từng là giám mục và tổng giám mục. Các câu chuyện này xác nhận cho điều đã được đồn đại rõ ràng trong nhiều năm qua, rằng “bác Ted” có thói quen ép chủng sinh và những người khác vào chuyện tình dục.

Nhưng bây giờ có một người đàn ông kể câu chuyện hồng y McCarrick đã bắt đầu lạm dụng khi ông mới 11 tuổi. Chắc chắn có nhiều vụ khác nữa sẽ bùng ra với tất cả những gì chúng ta đã biết.

Điều này đã dẫn đến thêm các vụ tiết lộ khác bởi những người đã bị các linh mục, giám mục lạm dụng, một vài vụ gây sốc, và điều đau lòng là gần như không một ai có thế giá lên tiếng phản ứng, đặc biệt khi có các vụ dính đến các giám mục. Nếu chúng ta có thể hiểu được các chi tiết, đôi khi hoàn toàn báng bổ và theo nghĩa đen đúng là ma quỷ thì chúng ta có thể thấy bản chất của vấn đề ở đây, ở đây, ở đây và đặc biệt ở đây.

Không có gì ngạc nhiên khi có làn sóng phẫn nộ xảy ra tại Mỹ hiện nay, ngay cả trong hàng ngũ người công giáo. Theo rất nhiều người mà tôi liên lạc thường xuyên, những người biết rõ câu chuyện, thì chúng ta chỉ mới ở giai đoạn đầu của một làn sóng khác của vấn đề tự kiểm trong Giáo hội, lần này không phải là các linh mục, nhưng ở mức độ các giám mục, những người đáng phải làm một cái gì đó cho các giám mục khác và những người ở chức vụ có quyền uy.

Chúng ta thấy các xử lý sai lầm trong các việc tương tự xảy ra ở Chi-lê, đã ảnh hưởng đến chuyến đi của Đức Giáo hoàng đến đất nước này năm nay. Hai hồng y Chi-lê, một trong hai ở trong thành phần Hội đồng hồng y cố vấn C9 của giáo hoàng, được giáo hoàng chọn lựa kỹ càng, lại có liên hệ trong các vụ bao che và có thể đã cung cấp cho Đức Phanxicô các thông tin sai lạc. Mới hôm qua, chính quyền Chi-lê vừa loan báo họ điều tra 158 thành viên Giáo hội bị nghi là những người tấn công tình dục hoặc che giấu các lạm dụng.

Một trong các cố vấn hàng đầu của Đức Giáo hoàng, hồng y Oscar Rodriquez Maradiaga, người Honduras bị buộc tội tham nhũng tài chánh. Nhưng có thể còn nghiêm trọng hơn nữa, là cấp dưới của ngài, giám mục Juan José Pineda Fasquelle, người điều hành giáo phận trong thời gian vắng mặt lâu dài của hồng y Maradiaga, đã phải từ chức sau các tiết lộ liên tục về các lạm dụng tình dục của giám mục trên các chủng sinh, tương tự như trường hợp của hồng y McCarrick.

Nhưng trường hợp của hồng y McCarrick là bất bình thường ở chỗ chúng ta có một hồng y đang tại chức, bây giờ bị xét xử bởi những người có thẩm quyền vì các hành vi phạm tội trong nhiều năm mà vẫn ở chức vị hồng y. Đức Phanxicô phải làm một cái gì về vấn đề này – và với những người đã che đậy cho hồng y McCarrick.

Dù có các phủ nhận, nhưng nhiều giám mục Mỹ đã nhận các than phiền về hồng y McCarrick và họ không phản ứng gì về việc này. Chính Rôma cũng được thông báo về các vụ trả tiền cho các vụ lạm dụng trước đây (chúng tôi biết có một phái đoàn giáo dân đến Rôma để cố gắng ngăn chặn việc bổ nhiệm McCarrick ở Washington, chính xác vì khuynh hướng tình dục của hồng y mà ai cũng biết).

Ngay cả báo Washington Post, trước đây báo không quan tâm đến các tin đồn về hồng y McCarrick nhưng nay tờ báo nhận xét: “Nhiều nhà quan sát của Giáo hội nghĩ rằng đây là thời khắc sinh tử đối với Đức Phanxicô, vì tầm vóc của hồng y McCarrick và với thực tế của các vụ khủng hoảng lạm dụng tình dục trong hàng giáo sĩ công giáo đã nổ ra ở Chi-lê và Honduras”.

Người bạn Phil Lawler đồng nghiệp của chúng tôi đã viết một bài xã luận trên trang mạng Internet First Things. Theo ông, điều quan trọng là phải tìm hiểu làm thế nào mà hồng y McCarrick đã lạm dụng trẻ con và người lớn trong một thời gian lau dài, đây là vấn đề quan trọng để bảo vệ các nạn nhân trong tương lai, nhưng: “Ít quan trọng vấn đề làm thế nào mà hồng y McCarrick lại tiếp tục lên cao trong hàng ngũ giáo sĩ dù có tin đồn về các chuyện đồng tính đã loan truyền chung quanh ngài. Tại sao McCarrick lại có thể được phong làm Tổng Giám mục Washington và nhận mũ đỏ hồng y? Tại sao hồng y lại được quyền giới thiệu những người mình che chở làm các chức vụ ngoại giao đặc biệt ở Vatican, tại sao hồng y có ảnh hưởng trên việc lựa chọn các giám mục và thậm chí cả việc bầu giáo hoàng, khi mà các tấn trò của hồng y đã trở thành vấn đề ai cũng biết?Tìm hiểu nguyên do làm thế nào các vụ này lại có thể xảy ra được đòi hỏi một sự xét mình đau đớn, ở đây và ở cả Rôma. Và còn một giải pháp khác là cứ tiếp tục sống như bình thường. Nhưng cái bình thường đó nặng mùi sụp đổ lắm rồi.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch