Ở thành phố Toulouse, nước Pháp, một trường học thuộc cơ sở của Dòng Tên thử đưa giáo dục hướng nội vào các lớp tiểu học. Linh mục Dòng Tên Xavier Nucci bắt đầu công việc này bằng cách cách huy động và tháp tùng các thầy cô giáo.
Hướng nội là một trong các giá trị giúp con người ý thức về nhân cách của mình, học để nhìn, để quan sát, để thán phục, để cám ơn, để tha thứ, để vượt lên nhận thức mà mình vừa có ngay lập tức, để “cảm nhận và nếm mọi sự trong lòng”. Hướng nội giúp mọi người thoát được các đòi hỏi ngay lập tức của thế giới này để mình có thể ngồi một mình, tạo một nơi chốn và thời gian để nghỉ ngơi, để mơ mộng, để tưởng tượng, để suy nghĩ, để cầu nguyện.
Huy động các nhóm giáo dục
Nhận thấy nhiều trẻ em chỉ phản ứng với những gì bên ngoài (thiếu tập trung, không suy nghĩ được, khả năng nhớ gặp khó khăn…), nhóm giáo dục trường chúng tôi, thầy cô giáo, nhân viên giáo dục và quản trị cũng như ban mục vụ nhà trường bắt đầu suy nghĩ về chủ đề hướng nội.
Để làm cho trẻ em chú ý đến các bài tập phát triển khả năng hướng nội thì người lớn cũng phải sống kinh nghiệm cá nhân của mình về chủ đề này. Vì thế chúng tôi thường có những lúc cắt hết các tiếp xúc, các đòi hỏi ngay lập tức để có nơi chốn chiêm ngắm, thán phục, sáng tạo, mơ mộng và trao đổi.
Hướng nội và giáo dục
“Hướng nội là một trong các mục đích tối hậu cho mọi giáo dục. Hướng nội là tự nhận biết mình, là lương tâm trồi lên ở trọng tâm thân phận con người; là chìa khóa của bản sắc cá nhân, một bản sắc trước hết nói lên sự minh bạch của chính mình và sự sáng suốt trong các chọn lựa mình tự do quyết định. Một công việc có cùng đích như thế đòi hỏi chính nhà giáo phải dấn thân, hơn cả chức vụ của mình đòi hỏi”. Hồng y Jean Honoré
Các chủ đề
Mỗi năm chúng tôi chọn một chủ đề làm đề tài chỉ đạo cho cả năm. Hướng nội trong trường học được thực hiện qua chủ đề này, mỗi người lớn làm cho trẻ con sống trong lớp học với cá tính riêng của mình: chẳng hạn, nhà tôi, tôi chăm sóc căn vườn nội tâm của tôi, ngũ giác, đầu và chân, các cảm xúc, trò chơi.
Thực tập một giáo dục hướng nội có thể thực hiện qua nhiều mức độ khác nhau và dưới các hình thức khác nhau. Chú ý đến cơ thể cũng là một trong các cách để có được một cách hướng nội nào đó. Năm nay, các cô giáo không ngần ngại đề nghị “các giây phút nghỉ ngơi lợi ích”, những giây phút làm dễ dàng cho việc tái lập một thế thăng bằng nội tâm.
Các em cũng có thể bỏ thì giờ ra để chăm chú nghe một khúc nhạc và nói lên cảm nhận của mình, sống một đối thoại chiêm ngắm chung quanh một tác phẩm nghệ thuật, một bản văn chọn lựa.
Các bài tập này giúp cho trẻ em thấy được cảm xúc của mình và diễn tả ra, giúp các em học để trình bày, cũng như khi các em làm với tư tưởng và cảm nhận của mình. Khi khuyến khích các em vừa diễn tả cảm nhận và cảm xúc của mình, vừa đón nhận và chia sẻ cảm xúc của người khác, thì chúng ta góp phần giúp các em ý thức hơn về “con người nội tâm của mình”, con người duy nhất, cá biệt và riêng tư của mình.
Các tác dụng tốt đẹp
Từ bốn năm nay, chúng tôi dò tìm các dòng suy tư về tác động của hướng nội trong giáo dục và chúng tôi đem ra thực hành, chúng tôi ghi nhận trẻ em có khả năng tiếp thu hơn, trở về với yên lặng nhanh hơn, có được kết quả tốt hơn, diễn tả được cảm xúc của mình (vì thế ít xung đột hơn…)
Sự việc giúp các em quay về với chính mình giúp các em sống chung với nhau tốt hơn. Các em học để suy nghĩ và làm cho tư tưởng của mình phong phú hơn (phong phú trong các đối thoại chiêm ngắm là đáng ngạc nhiên hơn cả).
Các khó khăn đặc nét ngày nay về sự phân tán, về khuấy động có thể liên hệ đến việc thiếu sót để quay về với chính mình này, mà đó là nguồn của thăng bằng và triển nở. Vì thế điều cần thiết là phải nâng lại nơi trẻ em giá trị “con người nội tâm”, làm việc một cách cụ thể tiến trình giáo dục hướng nội này!
Và bắt đầu trước hết là chúng ta, các cô thầy giáo, các nhà giáo dục phải thật sự được thuyết phục bởi các lợi ích và các thách thức của công việc hướng nội và khi sống hướng nội, khi thực hiện công việc giáo dục này, sự hướng nội sẽ tìm được động lực và định hướng.
Marta An Nguyễn dịch
